Zirve toplantıları genellikle içerde olanların dışarıya yansımadığı türden olaylardır. Dünya liderleri bir araya gelir, el sıkışır, kameralar önünde poz verir, senaryoları önceden iyi tasarlanmış basın toplantıları yapar ve ardından hepimizi etkileyen sorunları tartışmak için kapalı kapılar ardında kaybolup giderler. Ancak geçen haftaki NATO konferansı biraz farklıydı. Toplantı sadece eski bir “reality show” programı sunucusu ve aklına geleni söylemekle ünlenen ABD Başkanı Donald Trump’ın boy göstermesi ile değil, diğer dünya liderlerinin sürekli olarak kafalarında neler olup bittiğini açığa vuran yüz ifadeleriyle de temayüz etti. Gazetemizin baş siyaset bilim uzmanı İlter Turan, NATO zirvesi kapsamında ve ona parallel olarak düzenlenmiş bir toplantıya katıldı. NATO zirvesi dıştan olduğu kadar içten de gerçekötesi bir görünüm veriyordu. İşte jeopolitik perdenin arkasında neler olduğuna genel bir bakış...
Zirveyi uzaktan takip etmek zorunda kalanlar için, neler yaşanıldığını, dürbünle bakıldığında neler görüldüğünü anlatabilir misiniz?
NATO'nun Kamu Diplomasisi bölümü tarafından Atlantik Konseyi, Alman Marshall Fonu ve Münih Güvenlik Konferansı gibi sivil toplum örgütleri ile işbirliği ile düzenlenen “NATO Engages” adlı bir toplantıya katıldım. Çok ilginç bir toplantıydı çünkü zirveye katılan siyasi liderler kısa bir açıklama için bu toplantıya geliyor ve sonrasında zirveye veya diğer toplantılara geri dönüyorlardı. Örneğin, Makedonya'nın NATO üyesi olmaya davet edilmesinden hemen sonra “Kuzey” Makedonya Cumhurbaşkanının geldiği anda salonda büyük coşku yaşandı.
Benzer şekilde, SACEUR ve diğer Amerikan generallerini, Gürcistan ve Ukrayna cumhurbaşkanlarını dinledik. Rus tehdidini nasıl algıladıklarını ve nasıl ele aldıklarını ayrıntılı biçimde dile getirdiler. Rus tehdidi, çoğu lider tarafından tanımlanan iki temel sorundan biriydi. Diğeri ise terörizmdi. Ama sonra, konferans sırasında Donald Trump adında başka bir tehdit daha ortaya çıktı. Trump tehdidi NATO için varoluşsal bir tehdittir. NATO üyeleri arasında işbirliğine davet eden Rusya'dan kaynaklanan siber tehditler gibi bir dizi başka tehdit de dile getirildi.
Dünya liderleri Trump hakkındaki görüşlerini yansıtırken ihtiyatlı hatta diplomatik bir dil kullanıyorlar. Liderlerin bu konuda belki de daha samimi ve açık olduklarında nasıl bir duyguya kapıldınız?
Karşınızda sadece Trump değil, aynı zamanda içinde savunma kuruluşlarının çok önemli konumu olan olan, büyük bir devlet yapısının yer aldığı Amerika Birleşik Devletleri adında bir ülkenin bulunduğunu göz ardı etmemelisiniz. Savunma kurumları NATO'ya bağlı olmaya devam ediyor. Askeri liderler Amerikan gücünü dünyada etkili kılmak için uluslararası arenadan ve onun kurumsal düzenlemelerinden çekilemeyeceklerinin fazlasıyla bilincindeler.