Üstad Bediüzzaman, 6 Ekim 1950 ve 29 No’lu Büyük Doğu’da çıkan
"Lozan'ın İçyüzü" başlıklı makaleyi, Lozan Antlaşması'nın perde
arkasındaki asıl maksadın ne olduğunun bilinmesi için, o makaleyi
iktibas sûretinde Emirdağ Lahikası'nda da neşreder.
İşte o makaleden bazı bölümler:
Lozan Konferansının I. Safhası
Türk başmurahhası (İsmet Paşa), bizzat karar vermek vaziyetinde olmadığı ve büyüğüne, yani Mustafa Kemal'e bildirmek zorunda olduğu için, memlekete dönüyor. Kendisini Haydarpaşa'dan Ankara'ya götüren tren ve devlet reisini (M. Kemal) İzmir'den Ankara'ya götüren trenle Eskişehir'de buluşuyor. Bir arada ve baş başa seyahat... Sonra, Ankara gizli meclis toplantıları... Fakat esas meselelerde daima baş başa. Mustafa Kemal ile İsmet beraber içtimaları ve karar: ‘Din öldürülecektir.’
Lozan Konferansının II. Safhası
“Artık herşey Türkiye hesabına çantada hazır. Yani, dini terk ile herşey yapılacak. Yeni hizbin (Kemalizm ve İsmet Hükûmeti) bundan böyle, bu millette, İslâmiyeti katletmek prensibiyle hareket etmekte, hasım dünyanın kumandanlarından, yani düşman ehl-i salip kumandanlarından, dini vurmakta daha hevesli olduğu ve örnekler vereceği ve bilhassa hudut dışı değil de, hudut içi ve millî irade yaftası altında çalışacağı şüpheden varestedir.
Nihaî Vesika
“Lozan Muahedesinden sonra, İngiltere Avam Kamarasında, ‘Türklerin istiklâlini niçin tanıdınız?’ diye yükselen itirazlara, Lord Gürzon'un verdiği cevap: ‘İşte, asıl bundan sonraki Türkler bir daha eski satvet ve şevketlerine kavuşamayacaklar. Zira, biz onları, mâneviyat ve ruh cephesinden öldürmüş bulunuyoruz. Yani M. Kemal ve İsmet'in verdikleri karar, Türk milletini İslâmiyet ve din cihetinden öldürmek kararıdır.” (Emirdağ Lahikası/272)