Rauf Orbay’ın İstiklal Mahkemeleri hakkındaki değerlendirmesi:
“Mahkeme değil, eşkıya yatağı. Suçlayanlar sanıklardan daha suçlu.
Ülkedeki vicdan buhranının temel nedeni bu mahkemelerdir.” (İsmail
Akbal 13 Siyasi cinayetler)
Mustafa Kemal’in vefatından sonra CHP Rauf Orbay ile ilgili bir
bildiri yayınladı: “Rauf Orbay yeniden mahkeme edilebilseydi
beratının muhakkak olacağı kanaatına varılmış olduğu görülmüştür”
denilerek İstiklal Mahkemesi kararlarının hukuk dışılığı ve
yanlışlığı resmen itiraf edilmiş oldu. Fakat o davalarda onlarca
insan idam edilmiş bulunuyordu.” (Ali Fuat Cebesoy Siyasi Hatıralar
cilt 2 sayfa 216)
“Dünyanın neresinde nakıs teşebbüs hâlinde kalmış bir suikast
hareketinden dolayı faillere fiili tamamlanmış gibi ceza verildiği
görülmüştür.” (Kadir Mısıroğlu Tarrif Hareketleri cilt 2 sayfa
695)
“İstiklal Mahkemeleri mahkeme sayılmazlar. Bunlar savaş ve ihtilal
döneminde rastlanan antidemokratik infaz kurumlarıdır.” (Uğur Mumcu
Cumhuriyet 11 Kasım 1992)
Ünlü Kara Ali 1931 yılında Son Posta gazetesine bir röportaj verdi.
Röportajında 5216 kişiyi astığını söyledi. “Şapka devrimine
muhalefetin yasal cezası üç ay hafif hapis cezası olmasına rağmen
İstikal Mahkemeleri bu yüzden yüz doksan kişiyi idam etti.” (Türk
Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisinin mevkii Fahir
Giritlioğlu) 1929 döneminde ABD Büyükelçisi de günlüklerinde aynı
tehlikeye dikkat çekti.
“Bugün için fes giymek insanı ipe götüreceği için tabiatıyla fes
ortadan kalkmıştır.” (Joseph C. Grew Yeni Türkiye 148)