“Dünyanın herhangi bir yerinde 500 bin kişi ölüyor ve (Türkiye dışında) buna bırakın engel olmayı destek olunuyorsa, hayat hiçbir şey olmamış gibi devam edemez.” Evvelki gün böyle ifade etmiştik gelinen durumu. Uygar dünya bir dekadans, çürüme çağına girmiş gibi. Avrupa Birliği projesi, teslim edelim, değerli, etkileyici bir girişimdi. Ama bunun teknik ve bürokratik bir genişlemeden ibaret görülüp, zihniyetin bu genişlemeyi taşıyıp taşıyamayacağı hesaplanmadı. Çünkü zaten onlara göre mükemmeldi; evrensel ve kusursuzdu. Terör ve kitlesel göçler bir sonuç. Batılı zihniyette, belki radikal aydınlanmanın başladığı yerde, gurur, kibir ve tahakküm arzusu var ve bununla yüzleşilmedi. Modern öncesi dönemde savaşlar, kötülük yok muydu, vardı. Krallar fethe çıkar, fethettikleri yerleri vergiye bağlar, büyük insan kayıpları yaşanırdı. Bu doğru. Ancak, modern sömürgecilik çağında savaşların, iktidar mücadelelerinin ve işgallerin de kimyası değişti.