2. Meşrutiyet ilanının ülkeyi huzura erdirecek demokratik bir başlangıç değil de, Tanzimat ahmaklığının çözücü son hamlesi olduğu çok değil 10 yıl içinde ortaya çıkacaktı. Esasen bu yavaş çekim bir darbe sürecinin son evresiydi.
***
Şevket Süreyya Aydemir’e göre başlangıç tarihi Hüseyin Daim Paşa’nın Sultan Abdülmecid’e 1859’da gerçekleştirdiği suikast/darbe teşebbüsü idi. Daha sonra bunlar “Yeni Osmanlı”, “Genç Osmanlı Hareketi”, “Jön Türkler” şeklinde yeni nesillere ulaştılar ve 2. Abdülhamid ile uğraşmaya başladılar.
***
23 Temmuz 1908’de ise Enver Paşa “devrimin” üzerinde “bir güneş gibi” doğdu. Bu öyle bir güneşti ki, Sarıkamış ve Balkan faciasını, Tehcir utancını ve koskoca bir imparatorluğun 10 senede yok edildiğini görmeyi engelliyordu. Konu bugün bile bir tabudur. Batıcısı İslamcısı Enver’e sahip çıkar. İlginç.