Şevket Süreyya Aydemir Cumhuriyet'in ilk yıllarında Doğu
Anadolu'da köylülerle sohbet ederken "Devletin başında kim var"
diye sorduğunda "Sultan Abdülhamid" cevabını alır. Tabii şimdi
durum çok farklı... Bugün herkes bu soruya "Tayyip Erdoğan" diye
cevap verir. Ama "Dün" yazılı hafızası olmayanlar için
genellikle "Geçen hafta"dan öteye bir anlam taşımıyor. Bu
yüzden bu coğrafyada defalarca yaşanmış olaylar ve krizler, ilk kez
yaşanırmışçasına şaşkınlıkla karşılanıyor.
Geçen yüzyıl
Düşünün ki Turgut Özal'ın, Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanlığı
dönemleri "Geçen yüzyıl"ın gelişmeleri arasındaydı. Son darbe
olan "28 Şubat" da 1997'de kaldı... 1912'nin ocak ayında
yaşayan bilinci yerinde, siyasete aşina bir Osmanlı- Türk vatandaşı
daha sonraki yıllarda olup bitenleri izlerken, acaba neler
hissetmiştir? 1912'nin Ocak ayında biri kalkıp, "Selanik de,
Rodos da, Halep de elimizden gidebilir" deseydi, herhalde
ona"Bu adam meczup" diye bakılırdı... Fatih'ten, Yavuz Sultan
Selim'den, Kanuni'den beri Türk olan bu coğrafyalar nasıl bizim
elimizden alınabilirdi ki?
Ama ne yüzyılmış
Aynı yılın önce Balkan Savaşı'nda, iki yıl sonra da 1'inci Dünya
Savaşı'nda bu coğrafyalar başka ülkelerin sınırları içine girdi.
Gerçekten hareketli bir yüzyıldı "20'nci" diye
numaraladığımız zaman dilimi... Üç ay sonra 16'ncı yılına
gireceğimiz 21'inci yüzyıl ise, daha karmaşık, daha hızlı
gelişmeler arasında ilerliyor. "Değişim" dünya savaşları ile
gerçekleşmiyor bu yüzyılda... Çok boyutlu, çok etkenli ve çok
bilinmeyenli bir global çatışmanın sancıları var her coğrafyada...
Komünist Çin'in dünya kapitalizminin yıldızı olduğu, siyah derili
bir Başkan Beyaz Saray'da otururken, Amerikan polislerinin siyah
derilileri vurdukları bir dünyada yaşıyoruz.
Yeni bir anayasa
Ve bu yüzyılda Türkiye Cumhurbaşkanını halkın seçtiği, eskisinden
daha şeffaf, her alanda dünya ile rekabete girilen ve tüm tabuların
buharlaştığı bir yeni dönemi yaşamakta... Eğer önümüzdeki yıllarda
hukukun üstünlüğünü ve temel insan hakları ile özgürlükleri üst
değerler olarak kabul eden yeni bir anayasa yapabilirsek, bizim
için 21'inci yüzyıl gerçekten eskisinden çok farklı
olacaktır.