Piyasalardaki dalgalanmalar Turgut Özal'ın ekonomiyi yeniden
yapılandırdığı günlerden bu yana alışık olduğumuz
gelişmelerdir.
Daha önce 1930'lardan kalma Türk Parasını Koruma mevzuatına göre,
mesela döviz kurlarının dalgalanması yasaktı. Merkez Bankası'ndaki
bürokratlar, doların, sterlinin, frangın değerini belirlerdi ama
piyasalarda da bu dövizler asla bulunmazdı, bunların karaborsa
değerleri fiyatları belirlerdi.
Serbest ekonomi
"Serbest kur- Serbest faiz- Serbest fiyat", Özal'ın bizi
tanıştırdığı "Serbest Pazar Ekonomisi"nin temel taşlarıdır. Bu
modeli yaşayarak, bir malın pahalı olmasının değil bunun
bulunmamasının problem yarattığını öğrendik. Böylece enflasyon
yüzde 100'ler civarındayken kredi faizlerinin dondurulmuş yüzde
10'lar dolayında bulunmasının, bir ekonomik hastalık olduğunu da
anladık.
Devletin narhlı fiyatlarla malları listelemesi de böylece geride
kaldı. Milli Korunma Kanunu benzeri mevzuat, anlamsızlaştı.
Ekonomik facia
Serbest Pazar Ekonomisi'ni kızağa çekme girişimlerine Özal'dan
sonra birkaç kez tanık olduk. Döviz kurlarının çıpa adı altında
sabitlenmesi bile yaşandı. Bunların sonuncusu faizlerin gecelik
yüzde 7 binlere yükseldiği ve devalüasyonun TL'yi dibe vurdurduğu
bir ekonomik facia ile bitti.
AK Parti ve serbest pazar
AK Parti iktidarı Serbest Pazar'ın kurallarına başından beri uydu.
Bu şekilde makroekonomik dengeler hep korundu ve Türkiye'nin hem
alt hem de üst yapısı Cumhuriyet tarihinde görülmedik ölçüde
yenilendi.
Döviz kurları arttı ama hem piyasada hem de Merkez Bankası'nda
döviz hiç eksik olmadı. Enflasyon ile faiz hadleri arasındaki
dengeler de hep korundu.
Faiz lobisi
Ancak "Faiz lobisi" şeklindeki bir kavram da fazlaca telaffuz
edilir oldu bu dönemde. Oysa faiz lobisi ile bankaların yüksek
faizi körükledikleri iddiası bir yanılgıdır. Çünkü yüksek faizden
en fazla bankalar zarar görür.
Çünkü en başta bankalar yüksek faizle borçlanır. Ne var ki
enflasyonun hâlâ çift rakamlı olduğu ve dış ödemeler dengesinin
sürekli açık verdiği bir ortamda faizi zorla düşürmeyi denerseniz,
en başta enflasyonu patlatırsınız.
Döviz kurları da çıldırır.
Galiba öğrendik
Neticede Turgut Özal'ın hayatımıza soktuğu bu ekonomik gerçeklerin
doğruluklarını zaman zaman yanlışlar yaparak ve sonuçlarını büyük
bedeller ödeyerek öğrendik.