Hangi gemide "cesaret" rotayı belirledi, "umut" bekleyen topraklara doğru giderken?..
"Pusulası bozuk" kaç gemiye pusula oldu acaba cesaretinden güneş doğan umutlar?..
Kaç gemide bir yalnız adam, ulusu yalnız bırakmamak uğruna, bir grup arkadaşıyla, gözünü karartarak karanlık suların ortasında bir yıldız gibi parlayabildi?..
Ve geri kalmış-kuşatılmış topraklarda, ezilmiş bir topluluktan bir "ulus" yaratacak- bir devlet kuracak cesaret - kararlılık ve özgüven hangi geminin tenha güvertesinde planlanabildi acaba?..