MİRACİYE Saklı Zaman filmini TRT’de seyrederken, kültür hayatımızın zenginliği, dinî hayatımızın ulviliği ve medeniyetimizin renkliliği bir daha gözler önüne serildi. Önümüz Ramazan. TRT, bu muhteşem filmi bir daha göstermelidir. Bugünlerde Muharrem Varol’un Tekkede Zaman kitabını okuyorum. Eserde, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı payitahtında yaşayan ve devlet memuriyetinde bulunan bir tekke şeyhinin gündelik hayatı, çevresindeki insanlar ve zihniyeti anlatılıyor. Arkadaşlarıyla, dervişleriyle, aile fertleriyle olan münasebetleri üzerinde duruluyor. Tekkenin geçimini hangi vasıtalarla temin ettiği dile getiriliyor. Devlete bakışına ve siyasi duruşuna dikkat çekiliyor. Amacı Allah’a ulaşmak, insanı kötü hâllerden temizlemek olan bir tarikat şeyhinin hayat serencamını görüyoruz. Kitap, Üsküdar Sandıkçılar Dergâhı’nın kurucu şeyhi, ailesi ve çevresi ile devrin tasavvuf anlayışı hakkında bizi aydınlatıyor. Dergâh Yayınları’ndan çıkan bu eseri meraklılara tavsiye ederken aynı yayınevinin bir kaç yeni kitabından daha bahsetmek istiyorum.
Meclisin gür sesi
Erzurumlu Hüseyin Avni Ulaş, Muammer Çelik’in kaleme aldığı ve genişletilmiş yeni baskısı yapılan bir eser. Hüseyin Avni Ulaş “Birinci Büyük Millet Meclisi’nin Gür ve Demokrat Sesi” olarak takdim ediliyor. Erzurum’un bu yiğit evladının hayatı hep mücadelelerle geçmiştir. İşte onunhakkındaki satırlardan bir kaçı: “Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesi’nde dört yıl savaşan, Milli Mücadele’nin meşalesiniyakan Erzurum Kongresi’nin hazırlıklarına katılan, Mustafa Kemal Paşa beklendiği için geç başlayanbu Kongre Milli Mücadele’nin başlangıcı olur. H.Avni Bey Kongre’den sonra Erzurum Milletvekili olarak son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’na katılır. Burada alınan ‘Misak-i Milli’ kararlarına hayatının sonuna kadar bağlı kalır. 23 Nisan 1920’de açılanBirinci Büyük Millet Meclisi’ne İstanbul’dan gelerek katılır.İlk Meclis’te hürriyet ve demokrasiye dayanan adil bir devlet anlayışının sesi olur. Silahı, askeri, muhafızı yoktur; davası ve cesareti vardır.”
Mecliste “İkinci Grup”u arkadaşlarıyla kuran Hüseyin Avni Ulaş, Birinci Meclise alınmaz, yıllarca gözetim altında tutulur. İstiklal Mahkemesi’nde yargılanır ancak beraat eder. Çok partili hayata geçildiğinde Nuri Demirağ ile birlikte Milli Kalkınma Partisi’ni kurar, dergi çıkarır. İttihatçı değildir. Hayatının son döneminde noterlik yapar. Kitapta kahramanımızın hayatı, karakteri, fikirleri, idealleri ve ülke sevdası geniş şekilde veriliyor.
Taş’ın kültürümüzdeki yeri
Emine Gürsoy Naskali ve Murat Koçak’ın birlikte hazırladıkları Kültürümüzde Taş kitabı ‘taş’ın kültür hayatımızdaki ‘soyut’ ve ‘somut’ konumunu örnekleriyle ortaya koyuyor. “Dil ve Edebiyatta Taş”, “Halk Kültüründe ve İnanışında Taş”, “Değerli Taşlar”, bölümlerden sadece bir kaçı. Giriş yazısını okuyalım: “İstanbul’un taşı toprağı altın’, ‘taş mektep’, ‘kaldırım taşı’ diyerek taşın şehir mimarisindeki yeri; ‘taş ocağı’, ‘mermer madeni’ diyerek taş işçiliği ve taşın üretimi; ‘değirmen taşı’, ‘yalak taşı’ diyerek taşın alet ve edevata malzeme oluşu; ‘tektaş’ diyerek mücevher; ‘üçtaş’, ‘dokuztaş’ diyerek taşın oyunlardaki yeri; ‘musalla taşı’,’mezar taşı’ diyerek taşın geçiş dönemlerindeki yeri; ‘taş gibi’ diyerek sağlamlığı veya katılığı; ‘yada taşı’ diyerek yağmur bekleyişi dile getirilmiş olur. Yunus Emre’nin ‘Dağlar ile taşlar ile çağırayım Mevlam seni’ deyişi ile Anadolu insanının yakarışı, ‘ayağına taş değmesin’ dileğindeki yolun açık olsun temennisi, ‘sabır taşı’, ‘yüreğine taş basmak’ sözlerinde insan tahammülü, ‘taş kesilme’ fiilinde itaatsizliğin cezası veya donup kalma eylemi anlatılır.” Kurmaca Alıştırmaları (Gökdemir İhsan); Sayyadane Bir Cevelan (Ahmet Mithat Efendi), Robert Kolej’in İzinde (Ayşe Aksu) ve Şarkısızın Şarkısı (Alper Gencer) Dergâh’tan çıkan diğer eserler.