Referandum öncesi eveti savunanların en büyük argümanı koalisyon döneminin tarihe gömüleceğiydi..
Ekonomi Bakanı dün Türkiye’nin bu hastalıktan kurtulduğunu ilan etti..
Doğru mu?
Bence değil...
Tam tersi.. Koalisyonsuz iktidar olma dönemi zayıfladı.. Neredeyse imkânsız hale geldi..
Hatta bitti bile diyebiliriz..
Farkı şu; koalisyon müzakerelerinin zamanı değişti..
Şu andaki sistemde koalisyon pazarlıkları seçimden sonra yapılıyor..
Yeni sistemde koalisyon pazarlıkları seçimden önce yapılacak..
Örnek, Güney Amerika’daki başkanlık rejimleri..
***
Şöyle ki; her parti başkan adayını çıkararak hem başkanlık yarışına katılacak hem milletvekili seçimine girecek..
Çift sandıkta yarışacak..
Ama bazı partiler başkan adayı çıkarmayacak, sadece milletvekili seçimine katılacak.. Birinci sandıkta partisinden olmayan bir adayı destekleyecek.. İkinci sandıkta kendisi için oy isteyecek..
O partilerin hangi başkan adayını destekleyecekleri müzakereyle belli olacak..
Bir nevi küçük ön koalisyon yapacaklar..
***
Diyelim ki; ilk turda hiçbir aday yüzde 50’yi geçmeyi başaramadı..
(Yüzde 50 çok zor.. Ülkeler her zaman çok güçlü karizmatik lider çıkaramaz..)
Diyelim ki; en fazla oy alan iki adaydan biri yüzde 40 aldı, öteki 30’da kaldı.. İkinci turda yüzde 50’yi geçmeleri için ne lazım?
Öteki partilerden destek almaları..
Bu destek nasıl sağlanacak?
Pazarlıkla, tavizlerle..
Ortaklık politika belirlemede de olur; mesela Kürt meselesi konusunda, mesela AB konusunda, mesela eğitim sistemi konusunda..
Ama.. Bakanlık vaadiyle de olur, cumhurbaşkanı kontenjanıyla da olur, devlet yönetiminde (müsteşarlık, genel müdürlük, valilik gibi makamlarda) yer açmakla da olur..
Bunun adı nedir?
Gizli koalisyon..
Görünürde tek kişilik yürütme, geniş yetkilerle donatılmış başkan görünse bile altı koalisyon olacak..
***
Şu andaki sistem iyi mi?
Kötü..
Kötü ama yine de yüzde 43-44’le tek parti iktidarı mümkün.. (Siyasal istikrar tek parti demekse ki bence değil-) şu andaki sistem tek parti iktidarı çıkarmaya daha müsait..
2002’den beri çıkarıyor zaten..
Getirilen sistemde yüzde 44, yüzde 45, yüzde 48 yetmiyor..
***
16 Nisan referandumu için 15 yıl aradan sonra ilk koalisyon kuruldu.. AKP-MHP-BBP koalisyonu..