Manisa’da sırrı ilk bakışta çözülemeyen bir hastane vardır:
“Moris Şinasi Çocuk Hastanesi”
Hastanenin öyküsü bir film konusudur aslında...
Musa Eskenazi 1855 yılında Manisa’da doğdu. Çocukluğunda Manisa’da
tütün sanayiinde çalıştı. 14 yaşındayken ağır bir hastalık geçirdi,
Manisa’da tedavi gördü.
Musa Eskenazi 1870 yılında 15 yaşında iken kardeşi Salomon ile
birlikte Manisa’dan ayrıldı, sığır taşıyan bir gemi ile
İskenderiye’ye gitti, İskenderiye’de limanda gemilere yük aktarma
ve boşaltma işlerinde çalıştı. Garafollo adında, tütün ticareti
yapan zengin bir Yunanlı, Musa’yı sevdi, onun hamiliğini üstlendi.
Musa otuz yaşına kadar onun yanında kaldı, tütün ticaretini ve
sigara imalatını öğrendi. Otuz yaşına gelince Garafollo’nun
kendisine verdiği ödünç parayla, Amerika’ya göç etti.
Moris ve Laruete Şinasi
Musa Amerika’ya göç ettiğinde Moris Schinasi (Moris Şinasi)
adını aldı.1893 yılında patentini aldığı sigara sarma makinesi ve
makinede sarılmış bir paket sigarayla Uluslararası Şikago Fuarı’na
katıldı. O günlerde herkes tütünü elde sarıp kendi sigarasını
yaptığından Moris’in sigara sarma makinesi, devrim yaratan bir
yenilikti. Fuardan sonra Moris kardeşi Salomon’u yanına getirtti.
Şinasi kardeşler 1893 yılında, Broadway’de küçük bir sigara
fabrikası kurdular, işçilerini de Manisa’dan getirttiler. Şirketin
adı “Schinasi Brothers Company” idi. İki kardeş Osmanlı
Devleti’nden tütün ithal edip hazır sigara üretmeye başladı.
Milyonlarca dolar kazandılar.
Moris Şinasi 1928 yılının eylül ayında öldü. Servetinin bir milyon
dolarlık kısmını Manisa’da kendi adını taşıyan bir hastane
kurulması için bağışladı. Hastane 15 Ağustos 1933 tarihinde
düzenlenen bir törenle hizmete açıldı. Tören sırasında Moris
Şinasi’nin külleri hastanenin duvarındaki “Moris Şinasi’nin doğduğu
şehre hediyesidir” ibaresini taşıyan anı plakasının arkasına
gömüldü.
Vakfedilen bir milyon dolarlık bağışın iki yüz bin doları
hastanenin inşaatına ve tıbbi donanıma ayrılacak, geri kalan
800.000 dolar ABD’de menkul kıymetlere yatırılıp elde edilecek
gelir, her yıl hastaneye gönderilecekti.
Birkaç yıl önce Manisa’da Moris Şinasi hastanesiyle ilgili kimi
dedikodular dolaştı.Bunun üzerine CHP Manisa Milletvekili Özgür
Özel, ABD’den gelen paraların miktarını, nasıl kullanıldığını,
hangi yatırımların yapıldığını kapsayan uzun bir soru önergesi
verdi. Aradan üç yıl geçti. Ne Sağlık Bakanlığı, ne Vakıflar Genel
Müdürlüğü hâlâ bu sorulara yanıt vermiş değil. Yanıt verirlerse
yayımlayacağız...