Değerli Okurlar, geçtiğimiz günlerde Sayın Cumhurbaşkanı bir konuşmasında “Harf devrimiyle adeta her şeyin sıfırlandığını eklediğimizde elbette ülkemiz okuma-yazma oranının çok düşük olduğu bir dönem yaşadı ama bunun suçunu Osmanlı’ya yüklemek bir bühtandır” dedi. Ben de ne yazayım ne diyeyim diye düşünürken sosyal medyada bu konuyla ilgili bir yazıya rastladım. Noktasına virgülüne dokunmadan bu tarihi bilgiyi sizlerle paylaşıyorum…
“Cumhurbaşkanı bugün Osmanlı’nın son dönem eğitim düzeyiyle
ilgili açıklamalar yapmış. Okuma oranı yüzde 50’ydi, sonradan
savaşlar ve Harf Devrimi tesiriyle düştü diye de eklemiş.
Ben de bir iki kelam edeyim:
1- 1914’te Osmanlı’da sadece ABD’nin tam 426 MİSYONER OKULU bulunuyordu.
2- Bu okulların büyük bir bölümünün bina ruhsatları bile yok.
Okulda eğitim veren öğretmenlerin ağırlıklı bölümü Houston merkezli
misyoner teşkilatı olan Board kuruluşundan geliyor.
Okullardaki müfredat tamamen bağımsız. Osmanlı, bu okullara diş
geçiremiyor.
3- Bu okullarda 25 bin civarında öğrenci bulunuyor. Aynı zamanda
yine sadece ABD’nin 9 hastanesi ve 10 dispanseri bulunuyor.
Bu teşekküllerin 1879’daki maddi büyüklüğü tam 100 milyon Dolar
ediyor ki o dönem için bu çok büyük bir para.
4- Peki ABD’nin onca yoldan gelip ülkede böyle
teşkilatlanmasının ardındaki sebep ne ola?
Onu da bizzat Houston merkezli Board Kuruluşu’ndan Roger R.
Trask’ın 1924 tarihli raporundan anlıyoruz.