Atalarımız “Her gördüğünü hızır, her geceyi Kadir bil” demişler.
El-Hak doğru söylemişler. Kimin ne olduğu bilinmez; her
karşılaştığımız insana iyi muamelede bulunmak daima hayırlı
neticeler hasıl eder.
Evliya “Allah (c.c.) dostları” demektir. Velî “Allah (c.c.) dostu”
demektir. Çoğulu da evliyadır. El-Veliyy, Allah’ın güzel
isimlerinden el-Esmau’l-Hüsna’dan biridir. Gömüldükleri zaman
kendilerine Allah’ı hatırlatan kişi olmalarının kişilikleri de
buradan kaynaklanmaktadır. Sevgili Peygamberimiz Efendimiz
(s.a.v.)’in:
“Onlar öyle kimselerdir ki, görüldükleri zaman Allah’ı
hatırlatırlar. (İbni Mâce, Zühd, 4) beyanı da mesele üzerinde
hassasiyetimizin önemini ortaya koyar.
Evliya-i kiram hazeratı çeşitli isimlerle tanınırlar. Derecelerine
göre de tarif edilmişlerdir. Sayıları da muhtelif rakamlarla
belirtilmişlerdir. Müslümanlar çoğu zaman dualarında Allah
(c.c.)’tan bu rakamlardan bazılarını zikrederek talepte bulunurlar.
Bunların bir kısmını hatırlayalım:
* Birler, Üçler, Dörtler, Yediler, Kırklar, Yetmişler, Üçyüzler
vesilesiyle Ya Rabbi… derler.
* Kutub: Bütün olgunluğu şahsında toplamış, Ğavs bir zattır.
* Ğavs: Bir kişidir, meskeni Mekke’dir.
* İmameyn: Kutbun sağında ve solunda bulunan iki kişidir.
* Amd: Dört kişidir. Yeryüzünün dört cihetinde bulunurlar.
* Ahyâr: Yedi kişidir. Yeryüzünde gezicidirler.
* Ebdal: Kırk kişidir. Meskeni Şam’dır.
* Nüceba: Yetmiş kişidir. Meskeni Mısır’dır.
* Nükaba: 300 kişidir. Meskeni Mağrib’dir.
* Evtad: İlahi emirlere sıkı sıkıya bağlı, gecelerini ibadetle
geçiren dünyanın her yerinde bulunan zâtlardır.
* Ümenâ: Dünyalık sevmeyen kimselerdir.
* Meczûb: İradeleri üzerinde olmayan zâtlardır.