Atatürk’e muhalif isimlerden olan Dr. Rıza Nur’un yazdığı
hatıratında Atatürk’e ağır hakaretler yer alır. Atatürk’ün özel
hayatından sosyal ilişkilerine kadar öylesine iğrenç ifadeler
vardır ki, Atatürk’ün başka hiçbir arkadaşının dile getirmediği bu
tarz bir söylem daha baştan kuşku yaratmaktadır.
1926’da Türkiye’den kaçarak Fransa’ya yerleşen Rıza Nur’un yazdığı
1800 sayfalık hatıratı 3 nüshadan oluşuyor. İlk nüsha, 4 Haziran
1935’te British Museum’a bizzat kendisi tarafından veriliyor. Diğer
nüshadan biri Fransa Ulusal Kütüphanesi’nde, öteki ise Hollanda
Leiden Üniversitesi Kütüphanesi’nde.
Milliyet gazetesinin haberine göre Fransa Ulusal Kütüphanesi’ne
verilen nüshayla ilgili ilginç bir detay var. Nur’un ölüm tarihi 8
Eylül 1942. Hatıratın teslim tarihi ise 28 Şubat 1949. 1800
sayfalık hatıranın teslim eden kişi kısmında Fransızca olarak
‘anonim’ ifadesi yer alıyor. (Milliyet, 31 Ocak 2016)
Genç bir tarihçi çok önemli bir araştırmanın izini sürüyor.
İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi Cihan Oktay, ‘hatırat’
üzerinde yaptığı çalışmada ilginç bir detaya dikkat çekiyor: “Rıza
Nur’un 1800 sayfalık hatıratına sonradan eklemeler yapıldı, ekleme
yapılan bölümlerde ise Atatürk ve ailesine yönelik ağır ithamların
olduğu anlaşılıyor.”
Nüshaların içeriğinde Atatürk’ün şahsına ve ailesine yönelik çok
ağır itham ve karalamalar yer alıyor. Bu kısımların bazılarının
kurşun kalem ve siyah mürekkepli kalemle eklendiği anlaşılıyor.
Ekleme yapılan bölümler ayrıca kırmızı kalemle işaretlenmiş
durumda.
Cihan Oktay, Rıza Nur’un İngiliz gizli servis elemanları ile de
irtibat halinde olduğunu anlatıyor ve ilavelerin yabancı servisler
tarafından yapılmış ya da yaptırılmış olacağına dikkat çekiyor:
“Rıza Nur, hatıratını yazmaya 1928’de başlayıp, 1930’da bitirmiş,
1936 yılına kadar çeşitli yerlerine toplam 243 sayfayı bulan
eklemeler yapmış, sonra yurtdışında bazı kütüphanelere 1960
yılından sonra yayınlanmak şartıyla teslim etmiştir.
Burada ilginç olan, Dr. Rıza Nur’un ölümünden yaklaşık 7 yıl sonra
‘hatırat’ın kütüphaneye teslim edilmiş olması. Orijinal nüsha
üzerinde ‘edisyon kritik’ dediğimiz metin incelemesi yapılmalı.
Çünkü Kürt tarihi araştırmaları ile tanınan Robert Olson, bir
eserinde Dr. Rıza Nur’un İngiliz istihbaratı ile ilişkilerine
işaret ediyor. Salahi Sonyel’in yayınladığı Gizli İngiliz
Belgelerinde ise Dr. Rıza Nur için ‘Rus Ajanı’ kaydı vardı. Uzman
kuruluşlara bu eklentileri incelettireceğiz.”