İSTANBUL’un önde gelen müzayede şirketlerinden biri, üstelik
öyle kendi kendine eskicilikten antikacılığa terfi edenlerden
değil, senelerden buyana mezatlar yapan bir müessese...
Son kataloglarında bir cep saati vardı. 19. yüzyılın önde gelen bir
saat ve mücevher ustasının Sultan Abdülâziz için özel olarak imal
ettiğini söyledikleri, kapağı on karat elmasla süslü ve içerisinde
de güya padişahın “portresinin” bulunduğu som altından bir
saat...
Fiyatı mı?
Öyle pek fazla değildi! Arttırma 200 bin ile 250 bin liracıktan
başlayacak, artık kim ne kadar vurup arttırırsa yükselip
gidecekti...
Saat katalogda uzun uzun medhediliyor, tanıtım metninin yanında hem
Sultan Abdülâziz’in, hem saatin, hem de saatin içerisindeki
“padişah portresinin” fotoğrafları yeralıyordu ve saatin resmi
kapağa da konmuştu. Verilen bilgilerin doğruluğuna kaynak olarak da
aynı objenin 1998 Nisan’ında İsviçre’de yine mezata çıktığı bilgisi
ve o mezat kataloğunun okunması mümkün olmayan pul kadar bir
görüntüsü vardı...
ALANA HAYIRLI OLSUN!
Ama o da ne? Saatin içerisinde bulunan ve Sultan Abdülâziz’in
“portresi” olduğu iddia edilen fotoğraf Sultan Abdülâziz’in
değildi, 1830 ile 1895 arasında yaşayan ve Süveyş Kanalı’nı inşa
ettiren Mısır Hıdivi İsmail Paşa’ya aitti! Abdülâziz ile İsmail
Paşa’nın fotoğraflarına sadece bir anlığına bile bakıldığı
takdirde, resimdekilerin iki ayrı kişi olduğu hemen farkedilirdi.
Dolayısı ile “Osmanlı Hanedanı için yapılması itibariyle sanat
değeri yüksek, kolleksiyonluk bir eserdir” denen saatin Osmanlılar
yahut İstanbul sarayı ile alâkası yoktu, Mısır Hıdivi’nin idi ve
üstteki kulpta yeralan taç da zaten Mısır hanedanının sık
kullandığı bir semboldü.
Merak ettim, Antiquorum’un Cenevre’de 18 Nisan 1998’de yaptığı
mezatın kataloğunu buldum. Saat katalogda 99 numarada yeralıyordu
ama İsviçreliler saatin Sultan Abdülâziz’e ait olduğunu iddia
etmiyor, sadece “Müslüman pazarı için yapılmış olduğunu”
söylüyorlardı. Ama, saatin içerisinde fotoğrafı bulunan İsmail
Paşa’yı onlar da Sultan Abdülâziz zannetmişlerdi, Abdülâziz
zamanının Türkiye’si hakkında bilgi veriyorlar ancak “Saat, padişah
için imal edilmiştir” demiyorlardı.