İnsanlık tarihine en çok yön veren durum nedir sorusuna verilebilecek başlıca yanıt şudur:
Göç…
Bu nedenle tarihi ve göçü yan yana getiren tarif şöyledir:
Göç tarihin motorudur.
Asya’dan Avrupa’ya, Avrupa’dan Amerika’ya göç, tarihin akışını değiştirecek kadar önemli olmuştur.
Daha iyi bir yaşam arayışının sonucu olarak gündeme gelen göçün tek nedeni bu değildir. Yine tarih, zorunlu olarak yaşanan ve içinde tarifsiz acılar barındıran pek çok göçe tanıklık etmiştir. Böylesi göçler o kadar büyük acılar doğurmuştur ki, kırım ve kıyımla birlikte anılmıştır.
Anadolu insanı da bunun acısını, sancısını çok çektiği için şu tanım kuşaktan kuşağa yer etmiştir:
İki göç bir yangın eder!
Anadolu için yapılan şu tarifi de göçle birlikte paylaşmak gerek:
Kavimler kapısı…