Neyi tartışırsak tartışalım, neyi konuşursak konuşalım veya ülke için neyi hedefliyorsak hedefleyelim zemin demokrasi olmadığı müddetçe bir faydası olmayacaktır. Demokrasi, her sorunun ilacı süper bir iksir değildir ama birlikte yaşamak ve birlikte var olmak için başka alternatif yoktur. Serbest seçim başta olmak üzere, denetleyici kurumların, birbirini dengeleyen kuvvetlerin, güçlü sivil toplum örgütlenmesinin ve ifade özgürlüğünün teminatı olan basın hürriyetinin varlığı olmazsa olmaz önemdedir. Bu unsurlardan birinin eksikliği, bir değerinin de eksikliğine ve dolayısıyla demokrasinin değer kaybına işaret eder. Demokrasi yok veya eksikse neden fayda elde edilemez? Çünkü, iktidar, muhalif, merkez ya da marjinal gücü ve konumu statüsü ne olursa olsun herkesin kendisini emniyette hissetmediği bir sistemde kalıcı netice çıkmaz, çıkamaz. Farklı fikir, düşünce ve bakış açısı sahiplerinin kendilerini güven içinde ifade edemedikleri yerde, riyakarlık, yalan, idare-i maslahat, gizli öfke ve nefret hakim olur. Konuşuyor ve tartışıyor gibi yapılır ama insanlar korkudan ya da menfaatten dolayı gerçekte sadece dudak oynatıyordur. Konuşmak, fikir üretmek, sarsıcı, şaşırtıcı ve zihinleri kışkırtıcı düşünceleri dile getirmek bir toplumun en değerli sermayesidir. Dolayısıyla, ülkeler ne kadar zor şartlardan ne kadar sıkıntılı dönemlerden geçiyor olsalar bile bu sermayeyi korumak, hatta güçlendirmek zorundadır. Zira, bütün değerler ikame edilebilir veya yeniden kazanılabilir ama özgür toplum payesini kaybedip yeniden kavuşmak çoğu kez imkansızdır veya ağır bedeller ödemeyi gerektirir.