ABD Başkanı’nın eski Ulusal Güvenlik Danışmanı ve emekli Orgeneral Mike Flynn, “Amerikan iç dinamikleri/mücadeleleri üzerinden nasıl bir dünya kavgası veriliyor” sorusunu karşılamak adına önemli bir karakter. Görevdeyken, Türkiye’de de bilinen/anılan bir isimdi…
Flynn şimdi de Trump döneminde çözülmeye başlayan, yerküreye yansıyan derin akıl üzerine kritik açıklamalar yapıyor. Bir hafta önce, ABD Dışişleri Bakanı’nın Avrupa’dan sorumlu-Ukrayna işlerine de o bakıyordu-eski yardımcısı ve bizde de şöhretli Victoria Nuland’ın, Trump’a yönelik suikastlerin arkasındaki kilit oyunculardan birisi olduğunu ima etti…
Dehşetli bir iddia!
ABD müesses nizamına ilişkin en açık işaretlemelerden biri olarak kabul edebiliriz bu çıkışı. Yani, Dışişleri Bakanlığı’nın en kritik makamlarından birinde oturan, Avrupa ve Beyaz Saray politikalarını incesine bilip ayarlayan birinin, müstakbel Amerikan Başkanı’na yönelik suikastlarda parmağının olduğu ithamı, birkaç ay içinde derin devletin ‘organizasyon şeması” veya “şebekesini” sunabilir dünyaya…
***
Amerikan Başkanlarına yönelik suikast girişimleri veya benzeri skandallar Washington siyasetinin tuzu-biberi olacak kadar kabullenilmiş/hatta yadsınan bir konu. Fakat nedenleri izah edilirken genellikle “iç” dinamikler, iktidar kavgaları öne çıkar. Kennedy suikastı büyük istisnaydı. Hem dış ilişkiler hem derin devletin kesiştiği bir küme ders diye okutulacak kadar belirgindi…
Kennedy de uzun zaman bu yapıların devlet üzerindeki etkisini kırmak için mücadele eden Başkan olarak anıldı. Pentagon’la didişmesinin tutanakları açıktır. Gerilimin bir parçası da doğal olarak kendi iktidarını ayakta tutmak ve paylaşmamak adınaydı. Başkan Trump’ın yeniden iktidara gelir-gelmez Kennedy suikastının gizli belgelerini açıklaması da bununla ilintilidir. Kendisine yönelik suikastlerle Kennedy’nin başına gelenler arasında zımnî bağ kuruyor, derin devletin, kendisi ve Kennedy’e yönelik saldırılarını özdeşleştiriyordu. Burada birden çok paylaştık…
***
Vahşi derinliğin temel konularından birisi de “paradır”. Genellikle Amerikan sermaye sınıfının kimi türleriyle-mesela askeri/sanayi kompleks-devletin kimi kurum kuruluşlarının ortak operasyonları olarak işlendi ve doğrudur…
Bu çember nihai aşamada ülkenin siyasi yapısının şekillenmesiyle buluşur ve lobiler eliyle paraya dönüştürülerek “seçim kampanyaları” ve türevlerine aktarılır…
Bilançonun en yüklü kalemi “savaşlardır”. Suni savaşların yaratılması ve bundan milyar dolarları aşarak trilyon dolarlara varan kazançlar elde edildiği gibi, “aracılar” eliyle de yüksek yolsuzluk bedelleri buharlaştırılarak iç edilir. Son örneğini Ukrayna tartışmalarında bol gördük ve öncekiler de Afganistan ve Irak’tı…
Hem Trump hem Zelenski yönetimlerinin “yardımlar/hibeler/ayni hediyeler” olarak derlediği paketlerin kasa anahtarlarının kimlerin elinde bulunduğu tartışması gözümüzün önünde yaşanıyor. Bu da bir ‘saadet zinciri’ ve listeler açıklanabilirse kim ne götürmüş daha belirgin biçimde ortaya çıkacak…
***
Bu tezgâhlar nadiren, ‘küresel müesses nizamın çıkarları’ ile ‘yeni dünya düzeni ihtiyaçlarının/dönüşümünün’ çakıştığı ana denk gelir. Şimdiyi “ayrı/farklı’ kılan budur, sıra-dışılık orada, istisnayı yaşıyoruz…
Sadeleştirirsek; hem yeni ekonomik sınıflar oyuna giriyor hem dünyanın yerleşik yönetim alışkanlıkları ve mimarisi yıkılıyor hem Amerikan güç temerküzlerinin odakları birbirine giriyor. Üzerine de hepsini birden tehdit edebilecek veya ihya edebilecek yeni oyuncular-Çin, Hindistan, sayarsanız Rusya-müsabakaya katılıyor…
Trump iktidarının politik hızı ve şiddeti, içeride ve dışarıda bahsettiğimiz eski düzenden kimseyi yaralı bırakmamak üzerine kurulu. 4 yıllık iktidar sınırı ve sonraki Başkan’ın yine kendilerinden olması ihtiyacının getirdiği bir zorunluluk bu…
***
Transatlantik ittifakın bükülmesi ve yeni güvenlik mimarisi ile yine ekonomi ihtiyacı da bunun sonucu. Avrupa/AB’nin, güvenlik/siyaset/ekonomi saç-ayaklarının kırılacak kadar zorlanması, İngiltere ve Türkiye ile birlikte yeni bir “yaşam alanı” arayışını gündeme getiriyor…
Şimdi bulabildikleri formül aşağı-yukarı; “savaş/savunma sanayi yatırımları” eliyle kalkınma yolu yapmak. Daha doğrusu bu kulvar en hızlı karşılık verecek alan olarak ortaya çıkıyor. Bu yüzden, önce Londra’da, Perşembe günü de Brüksel’de toplanan Avrupa yönetimleri birer birer “kaç para yatırabileceklerinin” hesaplarını ilan ediyor…
Paris’e bakarsanız bu acil çözüm bile 10 yıllık bir zaman alacak. Elon Musk’a ait uyduların Ukrayna’ya verdiği desteğin ikame edilmesi dahi en az beş yıl. Bir yandan da sosyal ve siyasal çalkantılarla uğraştıklarından, Berlin gibi sürükleyici başkentlerde istikrarsızlık yaşandığından, ülkeler arasında politika kurulmasında yaşanan anlaşmazlık ve hırslar süreci daha ağrılı hale sokuyor…
***
Hepsini Avrupa’nın içerideki işleri olarak kabul etsek bile, sürecin örneğin NATO’yu da zayıflattığı/tehdit ettiği anımsandığında, özel olarak bazı ülkeler özelinde çözücü etki yaratma riski de bulunuyor…
Örneğin İngiltere. Bugüne kadar alçıda ve nispeten acısız idare edilen İrlanda, İskoçya, kim bilir Galler gibi parsellerin NATO yıkımı karşısında ne reaksiyon göstereceği kestirilemez. Alakası şudur; örneğin İrlanda’nın uzun yıllar boyunca kendini koparamaması, ABD’nin engellemesi nedeniyledir çünkü Birleşik Krallık’ın “birleşikliği”nin bozulması Soğuk Savaş kurallarına göre Rusya karşısında zaafiyet yaratır. Ama NATO da gitti gidiyor. 5’inci Madde yoksa, sonuçları olur. Bilmem anlatabildim mi!
Türkiye, bu kaos içinde, klişe gelmesin lütfen; tamamlanmak üzere olan devasa bir puzzle’ın, ‘eksik parçası’ gibi. Yerli yerine oturtulduğunda birden çok ‘yeni jeopolitik kıta/küme’ ortaya çıkacak…