Türkiye’ye henüz adımını atmayan İtalyanların öğrendikleri ilk
Türkçe kelimeler bundan böyle “kirli”, “müsait” ve “kötü
kadın”...
Bu sözcükleri “Repubblica” (9 Mayıs) İtalya’da haber yaptı. Hem ne
haber yapmak? Gazete, kelimelerin anlamlarını birebir Türkçelerinin
yanında ayrıntılı bir şekilde açıkladı.
Tahmin ettiniz...
TDK’nin “kirli= aybaşı durumundaki kadın” tanımı İtalya’da tam
sayfalık haber oldu. “O lugat değişmeli!” diyen bir Elif Şafak
söyleşisi ile birlikte Çizme’nin çok satan gazetesi habere
“Türkiye, Erdoğan’ın Yeni Dili” başlığını çekti.
“İslamcı soslu yeni dil” diyen gazete arkadan şu yorumu yapıyor:
“Tayyip Erdoğan Türkiye’sinden gelen son yenilik bu: Sözcüklerin
muhafazakâr ve ataerkil karşılıklarını dayatmak. TDK, ülkede
özgürlükleri kısıtlayan genel atmosfere uygun bir şekilde Orwell’ci
yeni dil yaratıyor.”
‘Siyasi İslam’ Orwell’ciliği
“Orwell’ci yeni dil”le kasıt, düşünce üzerinde tahakküm kurmak için
kasıtlı biçimde beyinleri yönlendiren bir dili kurmak.
Buradaki gönderme Orwell’in ünlü yapıtı 1984’teki “yeni
dil/newspeak”e oluyor.
Orwell’in kurgusal bir diktatörlüğü anlattığı 1984’te “newspeak”
adında bir dil icat edilir. Kelimelere, sadece diktatörlüğün
dilediği anlamları yüklediği içerikler verilir.
Ne denli abuk, ters ve gerçek hayattaki karşılıklarından kopuk
olsalar da sözcükleri illa ki o tanımlar içinde düşünmek
zorundasınızdır. Bu “dayatma”lar dışına çıkan tanımlar veya
kavramlarla düşünmek anında “düşünce suçu” olarak damgalanır.
Orwell “tiranlığın” öncelikle beyinleri ele geçiren dinamiğini
irdeler. “Düşünce kalıplarının” sözcükler üzerinden istenildiğince
kil gibi yoğrulabileceğini, yapılandırarak yönlendirildiğini
gösterir.
Dilin kökten istismar olanaklarına dikkat çeker.
“Erdoğan’ın Orwell’ci yeni dil”i derken “Repubblica”; siyasi İslam
ve bağnazlığın “kirli”, “müsait” ve “kötü kadın” gibi sözcükler
üzerinden “kadın” algısını derinden nasıl şartladığına atıf
yapıyor.
“Repubblica” muhabiri akledip tabii TDK’de “kadın”ın doğrudan nasıl
tanımlandığına bakmamış.
Beni de aslında parlak kadın hakları savunucularımızdan Av. Hülya
Gülbahar uyandırdı da öyle baktım. Ve tam bir şok yaşadım.