Diplomaside ülkeler arasında ebedi dostluklar olmadığı gibi
ezeli düşmanlıklar da yoktur. Dostluğun da, düşmanlığın da
derecesini ve süresini karşılıklı çıkarlar ve karşılıklı
bağımlılıklar belirler. Her iki ülkenin coğrafi konumu ve
karşılıklı çıkarları ve bağımlılıkları Türkiye-Rusya ilişkilerinin
iyi olmasını aslında zorunlu kılıyor. Bir-iki yıl önce iki ülkenin
ilişkileri altın çağını yaşarken ABD ve Batı’nın da etkisiyle önce
Ukrayna krizi sonra Kırım krizi ve bu krizlerin sonunda Rusya’ya
ABD ve Batı dünyası tarafından uygulanan ağır ekonomik ambargo iki
ülke ilişkilerini zorlamaya başladı. Suriye sorununda iki ülkenin
karşı karşıya gelmesi ve nihayet 24 Kasım 2015 günü yaşanan uçak
düşürme olayı yüzünden iki ülkenin ilişkileri âdeta donduruldu.
Birçok NATO ülkesinin hava sahasını ihlal etmeye alışık olan Rusya,
Türkiye’den beklemediği tepki karşısında şoka girdi. Putin’in ve
Rusya’nın son yıllarda elde ettiği etkileyici karizma çizildi, yara
aldı. 24 Kasım’da buzdolabına kaldırılan ilişkilerin birkaç yıldan
önce ısınacağını düşünmüyordum şahsen.
Ancak Rusya ile Türkiye’nin karşılıklı bağımlılığı ve birbirlerine
olan ihtiyaçları-çıkarları normalleşme sürecini erkene çekti.
Türkiye tarım ürünleri ihracatı, turizm gelirleri, kara
taşımacılığı, müteahhitlik hizmetleri gibi alanlarda zarar görmeye
başladı. Asıl zararı Suriye’de ve terörle mücadelede gördü. PKK ve
Suriye’deki kolu PYD, Türkiye-Rusya gerginliğini kullanarak yurt
içinde ve özellikle Kuzey Suriye’de mevzi kazanmaya başladı. Rusya
da bu krizden zarar gördü. Türkiye ile yaşanan kriz Rus halkının
günlük hayatını iki alanda çok olumsuz etkilemeye başladı.
Türkiye’den tarım ürünleri, yaş meyve-sebze ithalatı durdurulduğu
için iç piyasada bu ürünlerin fiyatları çok arttı, Rus halkının
mutfağı bu krizden etkilendi. Batı’nın uyguladığı ambargo nedeniyle
yaşanan ekonomik sıkıntıları günlük hayatında hisseden Rus halkının
çoğunluğu uçak krizi yüzünden bu yaz tatile gidemedi. Akdeniz ve
Ege sahillerinin alternatifi olamadı Soçi ve Kırım. Sonbaharda
Rusya’da seçim olduğunu hatırlarsak bu ilişkinin bir an önce eski
hâline dönmesinin gerekliliğini biraz daha iyi anlarız.