https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/trac
Albayrak Grubu Yönetim Kurulu üyelerinden Mesut Albayrak’ın şahsi Hüsnihat koleksiyonu oluşturma gayretiyle başlayıp, ilki 2014 yılında açılan ve 2018 yılında Ketebe.org adıyla halka açık dijital bir arşivle tahkim edilerek bugüne kadar kesintisiz olarak sürdürülen Albayrak Hat Eserleri Sergisi’nin on birincisi geçtiğimiz perşembe günü Âdil-i Mutlak temasıyla Tophane-i Amire’de açıldı.
Besmele-i Şerif, Kelime-i Tevhid, Rabbülalemin, İman Ayetleri, Selam Ayetleri, Ramazan Yazıları, Ruha Şifa vb. ad ve temalarla süregelen önceki sergilerin belli takvimlerle, Anadolu’daki birçok şehre, TİKA öncülüğünde dünyanın belli başlı kültür merkezlerine taşındığını, böylece bu sergilerle İslam yazısı konusunda genel bir bereketli hareket sağlandığını da bu vesileyle zikretmeden geçmeyelim. Ki inşallah bu yeni sergiyle de söz konusu hareket, benzer menzillerde daha da bereketlenecektir.
Küratörlüğünü Yasemin Darbaz Karaca’nın yaptığı serginin koordinatörlüğünü Tekin Kavcak, sanat danışmalığını İbrahim Şengül üstlenmişler; grafik tasarımı ise Asude Aydın Yılmaz eliyle gerçekleşmiş.
Sergi hattat Ali Toy, Arif Özdem, Aydın Kızılyar, Davut Bektaş, İbrahim Şengül, Mustafa Parıldar, Nadir Tatar, Sami Naddah, Savaş Çevik, Seyit Ahmet Depeler, Shahryanshah Siracuddin ve Tahsin Kurt’un hüsnihat tabloları; müzehhip/müzehhibe Ayşe Sayın, Belgin Balıkçı, Berna Karabulut, Beyza Tuna, Firdevs Bakkal, Gülsüm Gügercin, Halenur Bakkal, Nihal Tezcan, Merve Tiryaki, Sibel Ak, Simanur Uzun Cihangir ve Şeyma Okur’un tezhipleri, Abdullah Özşahin ile Celal Can Vatandaş’ın tezhip esaslı dijital enstalasyonlarından oluşmuş.
Sergiye ad olan Âdil-i Mutlak Esmâ-i Hüsnâ’dandır. Tasavvuf tefekküründe Allah’ın Zat’ında (Vahdet’inde) bir bölünme mümkün görülmediğinden O’ndaki adlin mutlaklığına işaret edilmiş, adlin varlığa da ait olması ise Allah’ın ilgili isim/sıfatlarıyla tecellilerine mal edilmiştir. Böylece adl/adalet varlıkta yaratılmadan kaynaklanan bir hakikat olma vasfını kazanırken, zulme de varlığı kendi hakikatinin dışında bir şeye ya da şeyle zorlama anlamı verilmiştir.
Bu bilgiler ışığında ilgili Esma’nın sergiye ad olarak verilmesiyle de Filistin/ Gazze ve Batı Şeria başta gelmek üzere Müslüman dünyanın maruz kaldığı zulme ve bu zulmün ancak adaletle ortadan kaldırılabileceğine dikkat çekilmek istenmiş ve sergideki hüsnihatlarda şu mealdeki ayetler öne çıkarılmıştır:
“Aranızda bir yazıcı bunu adaletle yazsın.” (2 Bakara, 282);
“Siz hislerinize uyup adaletten ayrılmayın.” (4 Nisâ, 135);
“Bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi adil davranmamaya itmesin.” (5 Maide, 8);
“Eğer hüküm verirsen aranızda adaletle hükmet. Şüphesiz Allah adil olanları sever.” (5 Mâide, 42);
“Söz söylediğiniz zaman adaletli olun” (6 En’âm,152);
“Rabbim adaleti emretti” (7 A’râf, 29),
“Yarattıklarımız arasında hakka götüren ve o yolda adil davranan bir topluluk da var” (7 A’râf, 181);
“Şimdi bununla adaleti emreden ve kendisi de dosdoğru yolda bulunan kimse bir olur mu?” (16 Nahl, 76);
“Aranızda adaletli olmak için emredildim.” (26 Şuarâ, 15);
“İnsanlar arasında adil bir hüküm ver.” (38 Sad, 26);
“Sulhü adaletle sağlayın.” (49 Hucûrât, 9);
“Beraberlerinde kitap ve adalet terazisini de indirdik ki insanlar hakkaniyete uygun davransınlar.” (57 Hadîd, 25).
Sergide Savaş Çevik’in Hat, Kübizm ve Yeni Tasarımlar başlığı altındaki çalışmaları da yer almıştır. Bu çalışmalarında, Arapların cahiliyye devrinde kullandıkları, ilk İslam yazısı olan Mâil Mekkî ve Kûfî’ye de kaynaklık eden Ma’kılî yazıyı temel aldığını söyleyen Çevik, “Çapraz müsanna” adını verdiği bir kompozisyonu uygulamaya çalışmış.
Aslında Ma’kılî anıt yazısı tasnifiyle sonraki devirlerde mimarlar, mühendisler, grafik tasarımcılar tarafından zaman zaman kullanılmış olsa da hüsnihatta hiç konu olmamış, belki de bu yüzden İslam yazısına mahsus teorik ve pratik araştırmalarda ondan hemen hemen hiç söz edilmemiştir. (Bkz.: M. Şinasi Acar, Osmanlı’dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar, YEM, İstanbul 2013
27 Ocak 2025 tarihine kadar açık kalacak olan Âdil-i Mutlak Albayrak Grubu Hat Eserleri Sergisi’nde galeri, cumartesi konuşmaları, minik eller, ketebe sohbeti, küratörle gezi, hattatlarla gezi başlıkları altında yirmi üç isimle gerçekleştirilecek etkinliklerin de yer alacağı bildirilmiştir.
Kıymetli okurlarıma Albayrak Hat Eserleri Âdil-i Mutlak Sergisi’ni Tophâne-i Âmire gibi müstesna bir mekânda mutlaka görmelerini tavsiye ederek, bu sergi nedeniyle değil, sergi vesilesiyle inşallah sonraki yazım için şu başlığı da şimdiden açmak isterim:
Hüsnihattın haddi nedir?