Liberal demokrat muhalif Rus siyasetçi, avukat Aleksey Navalni’nin, 17 Ocak 2021’de Moskova’ya döneceğini açıklaması bir siyasi meydan okumaydı, ölüm tehlikesini göze almıştı. Döneceğine inanamamıştım. Gerçekten de muhalif lider Navalni zehirlenerek koma halinde geldiği Avrupa’dan Moskova’ya döndü ve havaalanında gözaltına alındı. On binlerce destekçisi, onu karşılamaya gelmek dahil, sürekli protesto gösterileri yaptı. Hâlâ da yapmaya devam ediyorlar. Sosyal medyadaki taraftarları dünyayı ayağa kaldırıyor.
Otoriter Putin rejimi onunla nasıl başa çıkacağını bilemiyor. Aslında bu öykünün uzun bir geçmişi var. 44 yaşındaki Navalni, Putin eleştirmeni olarak ünlendi. Bu nedenle hapislere girdi. İlerleme Partisi’nin lideri olan Navalni, Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’nın kurucusu. The Wall Street Journal, onun için “Vladimir Putin’in en çok korktuğu adam” diyor.
Navalni, iktidardaki Birleşik Rusya Partisi’ni, ‘dolandırıcı ve hırsız partisi’ diye adlandırıyor. Dört milyonun üzerinde YouTube abonesi ve iki milyonun üzerinde Twitter takipçisi olan Navalni, Rusya Muhalefet Koordinasyon Konseyi üyesi. 2020’de Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi.
Putin rejiminin onun peşini bırakmaması şaşırtıcı değil. Navalni, sosyal medyadaki yaygın izleyici kitlesine dayanarak Rusya’daki yolsuzluklarla ilgili belgeler yayınlıyor, siyasi gösteriler düzenliyor, kampanyalar örgütlüyor. Navalni birçok kez tutuklandı. Biri Temmuz 2013 ve diğeri Aralık 2014’te olmak üzere iki davada zimmete para geçirmekten hapis cezası aldı. Bu davalardan ötürü, gelecekteki seçimlerde adaylığının engellenmesi mümkün.
AB’den Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Navalni’nin adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. 20 Ağustos 2020’de Navalni hastaneye kaldırılmış, Tomsk’tan Moskova’ya bir uçuş sırasında sinir gazıyla zehirlendiği ortaya çıkmıştı. Dünyanın gösterdiği tepkiler sonucu baygın şekilde Berlin’e nakledildi, tedavi olarak hayata döndü. 22 Eylül’de taburcu edildi.
Ocakta ülkesine dönmesinin ardından yeniden tutuklanması, hemen hemen tüm dünyada tepkiyle karşılandı. Rus hükümetinin ona yaptıkları, sert şekilde eleştirildi. AİHM, Navalni’nin, hayati riskle karşı karşıya olma ihtimali nedeniyle de serbest bırakılması gerektiğini belirtti. Rusya Adalet Bakanı Konstantin Chuychenko, AİHM’in kararının, Rusya’nın yargı sistemine daha önce hiç görülmemiş seviyede bir müdahale olduğunu söyledi. Rus hukukunda yeri olmadığı için, talebin yerine getirilmeyeceğini belirtti.