Kenan Mortan, İsrail Devleti'nin kuruluşundaki önemli yapı taşlarından kibbutzlarla ilgili yerinde yaptığı incelemenin ilk bulgularını bana gönderdi. Önemli gördüğüm özellikler taşıyan değerlendirmeye bu yazımın konusu olarak yer verdim.
Prof. Kenan Mortan, 2018 İsrail Devleti'nin kuruluşunun 70. yılı öncesi, devletin kuruluşunun mihenk taşı, "bir arada ortak kollatif yaşama” anlamına gelen kibbutz konusunda yerinde yaptıkları çalışmanın metnini ilk bulgularını gönderdi. İlginç bilgiler içeren bu konudan sizlere de bahsetmek istiyorum.
İlk “ortak yaşama hareketinin” Thomas Moor”un 1516’da kaleme aldığı Ütop’yası ve Saint Simon’un ilkelerine dayalı olarak 1851’de iki ay süreyle gerçekleşen 50 bin insanın katıldığı Paris Komünü olduğu çalışmada belirtiliyor. Bunun Ütopya’da denildiği gibi, hiç kimsenin hiçbir şeyi yoktur, ama herkes zengindir. 1910 yılında Degenia Alef adlı kibbuztun ilk ortak yaşama alanı olduğunun kabul edildiği bilgisi de veriliyor.
İsrail’in 10. yılında o ülkeye gidip kibbuztlar konusundaki Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan yazısında Yaşar Kemal’in şu değerlendirmeyi yaptığı aktarılıyor:
“Yetmişiki milletten kopup gelmiş insanlar, on yıldır İsrail’de bir arada, bir potada erimeye çalışıyorlar. Küçücük avuç uçu kadar bir toprakta insanoğlunun hayattaki en görülmeye, en üzerinde durulmaya değer olaylarandan biri cereyan ediyor. İsrail, kapitalizm ile en ileri sosyalizmin yan yana yaşadığı bir yer... Paranın bulunmadığı, her insanın gücü yettiği kadar istihsal, ihtiyacı kadar istihlak ettiği Kibust var.”