Bana sorarsanız domatesi çok sevmeseniz bile sağlığınızı dikkate alarak, ona ve arkadaşlarına (salça, çorba, ketçap!) sofralarınızda biraz daha sık yer verseniz iyi olur. Nedeni şu...
Domates sadece lezzetli bir “meyve” değil, o aynı zamanda
mükemmel bir doğal ilaç.
Kırmızı bir doğal “sağlık topu”, olağanüstü güçlü bir sağlık
mucizesi.
Şaşıracağınızı ve hemen “domates ne zamandan beri meyve oldu
hocam?” diye tepki göstereceğinizi biliyorum.
“Meyve” sözcüğünü de zaten özellikle ve bilerek seçtim, çünkü
bilinenin aksine domates bir sebze değil. O da karpuz gibi, elma
veya çilek gibi lezzetli bir meyve.
Bitki bilimciler onu “çiçek veren bir bitkinin tohum barındıran
ürünü” olduğu için meyve grubuna sokuyorlar. Fark etmez.
Meyve de olsa sebze de olsa domates iyidir, lezzetlidir, sağlığa da
iyi gelir. Evet, bugün kısa bir domates güzellemesi yapacağız.
Buyurun...
İYİ BİLGİ
Kansere karşı domates
Harvard’lı araştırmacı Dr. E. Giovannucci besinlerin kanser riski
üzerindeki etkilerini araştıran önemli bir bilim insanı.
Özellikle de domates ve içindeki “kırmızı mucize likopen” ile
ilgili araştırmalarıyla tanınıyor. Zaten biraz da bu araştırmacının
bulguları domatesi ve içindeki likopeni antikanser mucizelerden
biri olarak tanıttı.
Dr. Giovannucci gösterdi ki domates ve domates ürünleri özellikle
prostat kanserinden korunmada önemli işler görüyor.
Likopen bir karetenoid, yani bir fitobesin. Bir tür bitkisel ilaç.
Daha önce de yazdım, o popüler tıpta “kırmızı mucize” olarak
tanınıyor.
Yağlı dokularda, özellikle de prostat bezinde, memelerde, ciltte
depolanıyor. Daha çok likopen kazanmanın en etkili ve ucuz yolu da
daha çok domates ve domates ürünü (salça, ketçap) tüketmekten
geçiyor. Bu özellikle erkekler için mühim bir bilgi.
Dr. Giovannuci’nin çalışmalarından çıkarılacak iki önemli ders var:
Bir, aile hikayesinde prostat kanseri olanlar daha sık ve bol
domates ve salça tüketmeli.
İki, likopen yoğunluğu daha fazla olduğu için “ev yapımı” domates
salçasından istifade etmeyi unutmamalı.
Kadınlara gelince... Onların da daha çok domates ve salça
tüketmeleri için önemli bir gerekçeleri var: Cilt güzelliği ve cilt
yaşlanmasını geciktirmek. Nedenini yandaki kutuda bulabilirler.
İYİ HABER
Cildi nasıl güzelleştirir?
Yaz sıcakları iyice bastırdı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da çarşı,
pazarda domates ucuzladı. Özellikle cilt yaşlanmasını geciktirmek
isteyen, dahası güneşlenirken daha kaliteli bir bronzluk yakalama
düşüncesinde olan kadınların domatesten, özellikle de salçadan sık
faydalanmaları iyi olur. Domates ve salçadaki likopen cildin
güneşten korunma gücünü artırıyor, cildin, güneşin zararlı
ışınlarından korunma gücünü destekliyor.
Bir çalışmada, her gün ortalama 40 gram kadar domates salçası
tüketenlerde güneş ışınlarının bronzlaştırıcı etkisinin yüzde 40
arttığı gösterilmiş. Yine aynı çalışmada aynı miktar domates
salçasının içindeki yoğun likopen içeriği sayesinde güneşe bağlı
cilt yaşlanmasını da geciktirebildiği saptanmış.
Özeti şu: Cildini güneşin yaşlandırıcı, hatta kanserojen
etkilerinden korumak ve daha az güneşle daha yoğun bronzlaşma
yakalamak isteyen kadınların da, erkeklerin de domatesten,
salçadan, ketçaptan daha sık faydalanması iyi olur.
UNUTMAYIN
İçinde sadece likopen yok!
Mucize kırmızı karotenoid likopenin muhteşem bir doğal antioksidan
ve antikanserojen olduğu anlaşıldıktan ve likopenin en zengin
kaynağının domates olduğu öğrenildikten sonra “domates denince
likopen, likopen denince domates” akla gelir oldu.
Oysa likopen sadece domateste yok. Daha pek çok besinimizde bol
bulunan bir doğal ilaç likopen. Mesela karpuz müthiş bir likopen
kaynağı. Ayrıca domatesin sağlık gücü de sadece sahip olduğu
likopenden kaynaklanmıyor.
Domatesi mükemmel bir besin yapan başka mühim özellikler var. Her
şeyden önce düşük kalorili bir yiyecek olması ve zengin lif yapısı
nedeniyle uzun süre tok tutması, kilo problemi olanlar için önemli
bir özellik.
Potasyumdan zengin yapısı da bilhassa yaz aylarında
hipertansiyonlular için mühim bir ayrıcalık.
Domates en zengin doğal potasyum kaynaklarımızdan biri. Zaten biraz
da bu nedenle ufak tefek tansiyon hareketlenmelerinde domates suyu
tavsiye ediliyor.
Domatesin içindeki tek karotenoid de likopen değil. Betakaroten,
alfakaroten, lüteini de unutmamak lazım.
Vitamin ve minerallere gelince... Sıralayalım: Tiamin, folik asit,
niasin, pantotenikasit, magnezyum ve çinkoyu listeye hemen
yazabilirsiniz.
NASIL FAYDALANACAKSINIZ?
Isıtın, örseleyin ve yağ ekleyin
Domatesin içindeki likopenden daha fazla faydalanmak istiyorsanız
onu hafif bir ısıl işlemden geçirdikten sonra tüketin.
Mesela tencere yemeklerinize ekleyin. Ateşte hafifçe közleyin,
kavurmalarınıza ekleyin. Haşlamalarınıza, buğulamalarınıza ilave
edin. Domatesi ne kadar çok örselerseniz, ne kadar fazla parçalar,
ezerseniz içindeki likopenden faydalanma oranınız da o oranda
artacaktır. Bu nedenle domates çorbasını salçaya, salçayı ısıtılmış
domatese, ısıtılmış domatesi domates salatasına tercih ediniz.
Son bir ayrıntı daha: Likopen yağda eriyen bir madde.
Bağırsaklardan daha çok emilebilmesi için biraz yağ ile birlikte
alınması lazım.
Bu nedenle domates ve ürünlerini yağla temas ettirerek tüketmekte
fayda var.
Domatese en çok yakışan yağın ise zeytinyağı olduğunu söylemeye
gerek bile yok.
ÖZET BİLGİ
Likopen ne yapar?
- Cilt yaşlanmasını geciktiriyor, cilt kanseri ile savaşıyor.
- Prostat, meme ve kalınbağırsak kanserine karşı da etkili bir
koruma sağladığı anlaşılıyor.