Hâla tatmin edici bir izahı yapılamamıştır, bütün bir Almanya hep birlikte nasıl Hitler’in ortağı oldu. Faşizm, ırkçılık, ötekileştirme, ötekine şiddeti hak görme ve nihayet mezbahadan beter toplama kampları, gaz odaları... Bütün suç Hitler ve bir avuç insanlık yoksunu kibirli ruh hastasının mıydı? Daha sonra sinemaya da aktarılan Schlink’in “Okuyucu” isimli romanında en sıradan insanların toplu bir cinnete tutulmuşçasına Nazilerin değirmenine nasıl su taşıdığı anlatılıyordu. Daha doğrusu Hanna Schmitz’in kişisel hikâyesi üzerinden vicdan, ahlak, suç kavramları tartışılıyor. Bütün bir halkı mahkûm etmek elbette akla ziyan bir tutum olur. Ancak Schlink’in yaptığı gibi en azından 2. Dünya savaşı sonrası kuşağın Nazi dönemi kuşağından anne babalarıyla hesaplaşması muhakkak gerekliydi. Hiç kimse kendi geçmişine düşman olarak yaşayamaz. Son yılların en kanlı hadiselerinden birinin yaşandığı Gazze’de ölümler kadın çocuk dinlemeden devam ediyor. Sebep, Hitler karikatürü bir liderin büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma kararı. İsrail Devleti bitmek tükenmek bilmeyen bir zulümle insan öldürmeye devam ediyor. İsrail Adalet Bakanı Ayelet Shaked, İsrail güvenlik güçlerinin Filistinlilere çok çok iyi davrandığını söylerken, İsrailli güvenlik görevlisi silahsız halk yığınlarının üzerine kurşun yağdırırken, o kurşunlar İsrailli öğretmenin, doktorun, emekçinin cebinden ödenen vergilerle alınıyorken, suçlu kim? O doktor hayat kurtarmaya yemin ettiği mesleğini icra ederken, öğretmen çocuklara erdemli olmanın önemi üzerine ders verirken vicdanının sesini nasıl bastırıyor? Düşünün, öyle veya böyle İsrail’in zulmü bitecek. Tıpkı Nazilerin zulmünün bittiği gibi. Kayıt altına alınmış bütün kirli çamaşırlar ortaya çıkıp da İsrail’in insanlık suçları en azından kamu vicdanında yargılanmaya başladığında genç kuşaklar ne yaparlar? Mesela Filistinli protestoculara binlerce kurşun yağdıran askerin çocuğu babası hakkında ne düşünüyordur? Diyelim ki bir çocuğu haklı gördü babasının y...