İliç’in Çöpler köyünde maden aramasına başlamadan önce köyü başka bir yere taşıdılar. Onları ikna edebilmek için evlerini ahırlarını yaptılar. Her haneden en az bir kişiye madende iş verildi. Böylece bir kaçı hariç vatandaşların sesi kesildi.
Küçükbaş hayvan üretimi, ticareti yapan, Erzincan’ın başta ünlü tulum peyniri olmak üzere değişik peynirlerini üreten Şavaklar, yaz aylarında sürülerini İliç-Ovacık ilçeleri arasındaki meralarda otlatırdı. Bunların önemli kısmı maden sahası içinde kaldı. Köylülere yine iş garantisi verildi. İliç’e iki kilometre uzaklıkta Yeşilyurt köyü inşa edildi. Onları da susturdular.
OLMADIK EZİYETLER
Maden şirketi kullanılacak bütün ağır iş makinalarını kiraladı. Köylülerin sesini kesmek için kamyonlar aldırıp iş garantisi verdi. Bu arada sosyal sorumluluk projesi adı altında köylülere değişik desteklerde bulunuldu. Hemen herkes susturuldu. Ama sesini kesmeyen, güce meydan okuyan Sedat Cezayirlioğlu ve onun mücadelesine destek olanlar da vardı. Onları para, güç susturamadı.
Bilseniz Sedat Cezayirlioğlu’na TCDD’de çalıştığı dönemde madencilerle uğraşmaması, sesini kesmesi için ne eziyetler edildi. O, TCDD’de çalışan bir makinistti. Altın üreticileriyle mücadeleden uzak kalsın diye görev yerini sıkça değiştirdiler. Hakkında soruşturmalar eksik olmadı. Sonunda emekliye ayrıldı ve mücadelesini kaldığı yerden sürdürdü. Zaman, mücadele edenleri haklı çıkardı çıkarmasına ama neye yarar ölen öldü, tehlike büyüdü. Daha kim bilir neler olur?
YILDA 35-40 TON ALTIN
Ülkemizde 20 altın maden şirketi var. Bunların bir kısmı gelişmiş ülke standartlarına uygun üretim yaparken, bazıları işi daha ucuza mal etmek için ilkel yöntemleri kullanmaya devam ediyor. Burada ilgili bakanlıkların denetimi yeterince yapmadığı ya da eksikliklerin üzerine yeterince gitmediği anlaşılıyor.
İliç’te yaşanan altın madeni kazasının nedenleri, ihmaller zinciri soruşturma raporlarında yer alacaktır. Görünen o ki, gerekli önlemler alınmış olsa bu felaket yaşanmazdı. Kazanın ardından konuştuğum madencilik sektöründeki uzman bazı isimlerden teknik ayrıntıya girmeden olanları aktarayım.