İşgal edilmiş ve sindirilmiş Anadolu’da, yurtseverlerin “Ya istiklal ya ölüm” şiarıyla başlattığı Kurtuluş Savaşı’nın ardından imzalanan ve tam bağımsız devletin kuruluşunun uluslararası ilanı olan Lozan Antlaşması’nın dün 98’inci, aynı gün, Basından sansürün kaldırılışının da 113. yıldönümüydü. Basından sansürün kaldırılışı diyoruz ama günümüzde basının üzerindeki baskıların boyutlarını da biliyoruz, yaşıyoruz.
TRT’de yıllarca unutulmaz programlara damga vuran Nazmi Kal, Lozan görüşmeleriyle ilgili İsmet İnönü’ ve Celal Bayar’la yaptığı röportajlardan bize ilginç bölümler anlattı. İsmet İnönü, “Batılılar, Lozan’ı istemeye istemeye kabul etti” diyor. Celal Bayar da, “Daha fazla ısrar etseydik, zaferimiz tehlikeye girerdi” görüşünü dile getiriyor.
DİZ ÇÖKECEKSİNİZ
Nazmi Kal, 15 Ekim 1973’de TRT’deki programında İnönü’ye Lozan görüşmeleri günlerini soruyor. İnönü, o tarihi röportajda şunları anlatıyor:
“Lozan da İngiliz delegesi Lord Curzon ve Amerikan delegesi oturuyorduk. Konuşmamızı hiç bir zaman aklımdan çıkarmadım. İngiliz delegesi Lord Curzon ‘Lozan Muahedesi’nden memnun ayrılmıyoruz, hiçbir dediğimizi yaptıramadık. Harap bir...