Anayasa Mahkemesi'nin en önemli işlevlevlerinden birisi hukukun temel normlarıyla özümsenmiş içtihatlar oluşturmak. İçtihatların yerleşik hale gelmesi ve istikrarlı bir şekilde sürdürülmesi de hukuki güvenirlik ilkesinin gereğidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) “içtihat istikrarı ilkesi”nin hukuki güvenlik ve geleceği planlama hakkı açısından vazgeçilmez bir insan hakkıdır. CHP'nin, Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında yapılan bir kısım düzenlemeler hakkında yaptığı başvuru, AYM tarafından inceleme ve yargılama dışı bırakıldı. CHP'nin hukukçu milletvekillerinden Haluk Pekşen, bu durumu “hukuk cinayeti” olarak niteledi. Nedenini Haluk Pekşen'e sordum. Şunları anlattı:
DAVA AÇILAMIYOR
“Olağanüstü hallerde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler'in
şekil ve esas bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa
Mahkemesi'nde dava açılamayacağını öngören hüküm, hukuk devleti
ilkesiyle bağdaşmadığı ve kişi hak ve özgürlüklerini tehlikeye
düşürdüğü için anayasanın en çok eleştirilen hükmüdür.
Anayasa Mahkemesi, 1991 yılında, Kanun Hükmünde Kararnamelerle
(KHK) ilgili verdiği kararlarda, ‘bir işlemin yargı denetimine konu
olup olmadığı kuralı, onu yapan organın verdiği adla bağlı kalmaz.
İşlemin hukuki niteliğini göz önünde tutarak kendisinin
belirleyeceği' içtihadı var. Düzenlemenin yargı denetimi yasağı
kapsamında olup olmadığı, ancak başvuru hakkında usul ve esas
unsurlarından yapılacak inceleme ile mümkün olabilir. Bu durumda da
‘yargılama başlamış' demektir.”
Anayasa Mahkemesi, “Olağanüstü Hal kararnameleriyle getirilen
düzenlemelerin OHAL'in amacını ve sınırlarını aşmaması gerektiğini”
belirtmişti. OHAL'in gerekli kıldığı konularda uygulamaya yönelik
olarak kararname çıkarılabilir. Anayasa Mahkemesi, OHAL'in gerekli
kıldığı KHK'lere karşı dava açılamamasını ise şu şekilde
değerlendirmiş:
“KHK ile yürürlüğe konulan kural, olağanüstü halin gerekli kıldığı
konuya ilişkin olsa bile başka bir zamanda veya başka bir yerde
olağanüstü hal ilan edilmesi durumunda yürürlüğe girebiliyorsa,
Olağanüstü Hal, KHK kuralı sayılamaz.”