YARGITAY 16. Ceza Dairesi’nin İstanbul CHP Milletvekili Enis Berberoğlu’nun yeniden seçilmesi nedeniyle tutukluluğunun kaldırılması talebini reddetmesi, öyle anlaşılıyor ki, önümüzdeki dönemde Türkiye’nin en önemli tartışma konularından biri olarak gündeme yerleşecek.
Bu tartışmanın sağlam bir hukuki zeminde yürütülebilmesine katkı sağlamak açısından meseleyi Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) doğrudan bu konuyu ele aldığı referans kararları ışığında değerlendirmek isabetli bir yaklaşım olacaktır.
Bu değerlendirme için AYM’nin milletvekillerinin tutukluluğu başlığında bireysel başvuru kararları içinde ilk olma niteliği taşıyan iki temel metnini esas alabiliriz. Bunlar, her ikisi de 4 Aralık 2013 tarihini taşıyan ve büyük ölçüde benzer gerekçeler üzerine oturan Mustafa Balbay ve Prof. Mehmet Haberal kararlarıdır.
Prof. Haberal bu kararın açıklanmasından dört ay önce (5 Ağustos 2013) tahliye edildiği için, AYM kararı yalnızca kendisiyle ilgili hak ihlallerini tescil etmiştir. Balbay’ın durumunda ise AYM kararı, o tarihte cezaevinde bulunan gazeteci kökenli CHP milletvekilinin tahliyesinin de önünü açmıştır. Balbay’ı yargılayıp toplam 34 yıl 8 ay hapis cezasına mahkûm etmiş olan İstanbul’daki 13. Ağır Ceza Mahkemesi, AYM kararından beş gün sonra (9 Aralık 2013) kendisini serbest bırakmıştır.
*
AYM’nin özellikle Balbay kararı üzerinden gidersek, öncelikle dikkat çekmemiz gereken bir nokta var. Balbay, Ergenekon terör örgütüne üye olduğu ve anayasal düzeni değiştirmeye çalıştığı iddiasıyla yargılanıp mahkûm olmuş, Yargıtay daha sonra bu kararı bozmuştu.
Balbay’a isnat edilen suçların içeriği, Anayasa’da milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasına gerekçe oluşturan 14’üncü maddede tanımlanmış ‘anayasal düzene karşı faaliyetler’in kapsamına giriyordu. Buna karşılık istinaf mahkemesinin Enis Berberoğlu’na atfettiği ‘devlete ait gizli kalması gereken bilgileri açıklamak’ suçu bu kapsamda değildir. Bir başka anlatımla, Berberoğlu hakkındaki suç isnadı Balbay’ın dosyasına kıyasla daha hafiftir. Keza, kendisine verilen 5 yıl 10 aylık hapis cezası da Balbay’ın cezasının yaklaşık altıda biridir.