BİRLEŞMİŞ Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) her yıl
açıkladığı “İnsani Gelişme” raporlarını eskiden beri önemsiyorum.
Çünkü bu raporlar, ekonomik gelişmeyle birlikte eğitim, sağlık gibi
alanları da denkleme katarak, bize toplumsal gelişmenin insani
yönünü bütün boyutlarıyla anlatıyor.
Bu raporlardaki temel gösterge “İnsani Gelişme Endeksi”. Bu endeks,
A) Uzun ve sağlıklı bir yaşam, B) Bilgi (eğitim imkânlarına erişim)
ve C) Ekonomik açıdan kabul edilebilir bir yaşam standardı gibi üç
temel ölçüt uzun vadeli bir şekilde izlenerek hesaplanıyor.
Dünyadaki ülkeler “Çok Yüksek İnsani Gelişme”, “Yüksek İnsani
Gelişme”, “Orta Düzeyde İnsani Gelişme”, “Düşük Düzeyde İnsani
Gelişme” kategorileri olmak üzere dört gruba ayrılıyor.
Türkiye, bundan önceki yıllarda olduğu gibi yine ikinci kategoride,
yani “Yüksek İnsani Gelişme Grubu”nda yer alıyor. 2016 raporu bir
yıl önceki 2015 verilerini yansıtıyor. 2015 raporunda da 2014
verileri esas alınmıştı.
* * *
Son listede Türkiye, küresel insani gelişme sıralamasında toplam
188 ülke arasında (0.767 puanla) 72’nci sırada yer alıyor. Geçmiş
yıllarla kıyaslandığında, Türkiye’nin bulunduğu küme içinde yukarı
doğru bir sıçrama yaptığını söyleyebiliriz. 2010 tablosuna
baktığımızda, Türkiye toplam 169 ülke arasında (0.679 puanla)
83’üncü sıradaydı. Brezilya, Meksika, Ürdün ve Azerbaycan gibi bir
dizi ülke 2010 sıralamasında Türkiye’nin üstündeyken, 2015
sıralamasında Türkiye’nin altına düşüyor.