OKURUM sabahın beşinde çalan telefonunu açtığında annesinin banyoda düştüğünü, kafasının kanlar içinde olduğunu öğreniyor. Telefonun ucundakiÖzel hastanenin acili SGK’lıdan para alır mı kardeşiyle Bakırköy’de annesinin evine çok yakın olan özel hastanede buluşuyorlar. Acilden içeriye sokulan hasta acil doktorunun karşısına çıkarılıyor. 80 yaşındaki kadının nasıl düştüğü, kullandığı ilaçlar vs bilgiler veriliyor. Sonrasında doktor beyin kanaması riski olduğunu bu nedenle MR çekmeleri gerektiğini belirtiyor. Kan testleri vs yapılacak uygulamalar ile ilgili de bilgi veriyor.
Hasta, hastaneye sokulduğu anda SGK’lı olduğunu yetkililere aktaran hasta yakını okurum annesi için endişeli ama işin maddi boyutunu umursamıyor a an. Nasıl olsa acil durumda özel hastaneye gitmek zorunda kalan bir SGK’lının masraflarını kurum karşılıyor. Ancak iş gereken tedavinin yapılması sonrasında hastane ile helalleşmeye geldiğinde büyük bir sürprizle karşılaşıyor. Tamı tamına 2 bin 612 lira 35 kuruşluk bir faturanın ‘acilen’ ödenmesi isteniyor.
Hasta yakını bu konuda açıklamalar yapıldığını ve acile gelen
SGK’lıdan ücret alınamayacağına belirtmesine rağmen kendisinden
fatura kuruşu kuruşuna tahsil ediliyor. Yetkililerin açıklaması çok
kısa ama içeriği hayli muamma: O işler öyle olmuyor. Hastanız ne
yazık ki 32 maddelik acil kriterlerini taşımıyor
Okurum soruyor: Banyoda düşen, kafasında açık bir şekilde kanaması
olan, beyin kanaması geçirdiğinden şüphelenilen bir hastanın durumu
acil değildir de nedir?
Ben de aynı soruyu Ankara bürosunda konunun uzmanı muhabir arkadaşım Hacer Boyacıoğlu’na sordum. O da yetkililerle konuştu, son yasal düzenlemeleri araştırdı. Sonucu Hacer’in tabiriyle aktarayım: Ortada büyük bir kaos, belirsizlik, ciddiyetsizlik ve fırsatçılık var.
Ne kamuda bu işin içinde olanlar ne de meslek örgütlerinde yöneticilik yapanların konuyla ilgili somut bir bilgisi yok. Söylemde acil hastayı SGK karşılıyor görünse de özel hastanenin kapısından girmenizle durum değişiveriyor. Bu konuda oluşturulan şikayet hatlarına yapılan binlerce başvuru var. Ancak netice yok. Acil sorunu kanayan bir yara ve gittikçe de büyüyor.
YASA NE DİYOR?
Acil servislere gelen hastalardan ücret politikası, 2012 yılında
yapılan Sağlık Uygulama Tebliği ile netleştirildi.
Buna göre, herhangi bir sağlık kuruluşu, SGK ile sözleşmesi olsun
veya olmasın, acil nedenle kendisine gelen hastadan ne katılım payı
ne de ilave ücret alamıyor.
Acil hal de; ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri
durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde
tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile, ivedilikle tıbbi müdahale
yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde, hayatın
ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul
edilen durumlar olarak nitelendiriliyor.
HEMŞİRE RENGİM NE?
2012 yılındaki tebliğde önemli bir değişiklik daha yapıldı ve acile
gelen hastalara sağlık sıkıntılarına göre, renk verme süreci
başlatıldı. Buna göre acile gelen hastalar, kırmızı, sarı ve yeşil
olarak kodlandırılıyor ve rahatsızlığının “yeşil alanda” olduğu
belirlenen hastalardan katılım payı ve ilave ücret
alınabiliyor.
Ayaktan başvuran, genel durumu itibariyle stabil olan ve ayaktan
tedavisi sağlanabilecek basit sağlık sorunları bulunan hastalar,
“yeşil alan hastası” olarak değerlendiriliyor. Bu kapsama,
* Yüksek risk taşımayan ve hafif derecedeki her türlü ağrı
* Aktif yakınması olmayan düşük riskli hastalık öyküsü
* Genel durumu ve hayati bulguları stabil olan hastada her türlü
basit belirti
* Basit yaralar-küçük sıyrıklar, dikiş gerektirmeyen basit
kesiler
* Kronik belirtileri olan ve genel durumu iyi olan davranışsal ve
psikolojik bozukluklar giriyor.
Bu düzenlemeler sonrasında uygulama da, şu şekildeki
şekillendi:
Acildeki ilk muayene, acil kapsamında değerlendiriliyor, ancak
sonrasında doktor yeşil alan tespiti yaparsa, ücretli bölüme
geçiliyor. Bunun için hastaya, geri kalan işlemlerin ücrete tabii
olduğuna dair bilgilendirme ve gerekli yazılı belgenin
imzalatılması gerekiyor.
Bazı kamu hastanelerinde ise, doktor tedavisi yapılmadan, konuyla
ilgili görevlendirilmiş hemşirenin sınıflandırmayı yaptığı
görülüyor.
ÖRNEK: Kahta Devlet Hastanesinin internet sayfasında yer alan bilgi
http://www.kahtadh.gov.tr/shared/gidilecek?pageid=316&id=12
(Ayaktan hasta giriş kapısından giren hastalarımız hasta karşılama
elemanları tarafından karşılanıp triaja (renklendirme)
yönlendirilmektedirler. Triaj hemşiresi tarafından aciliyetine göre
renk kodu verilip yönlendirilmektedirler.)