HAYDİ gelin bu haftaki yazıya soru ile başlayalım. Hayal edin. Bir sitede oturuyorsunuz. Kiracısınız oturduğunuz eve ayda bin 750 TL ödüyorsunuz. Ev sahibinden teklif geldi... 650 bin liraya evi size satmayı önerdi. Bir miktar paranız var. Kalanını uzun vadeli bir krediyle ödeme ihtimaliniz de var. Ev sahibi olmak güzel de bu ev bu parayı eder mi? Özetle değer mi? Ya da tersten gidelim 650 bin liraya aldığınız bir evi bin 750 TL’ye kiraya verir misiniz?
Satın almayı düşündüğünüz ev ile ilgili fiyat analizi yapaken tabii ki pek çok kriteri hesaba katmalısınız. Öncelikle konum ve özelliklerini benzer evlerle kıyaslayabilirsiniz. Emlak ofisleri veya civardaki satılık ev ilanları ile kıyaslama da yapabilirsiniz. Ama bu hafta Vatandaşın Ekonomisi’nde masaya “yıllık kira çarpanını” yani halk arasındaki değimiyle evin kira üzerinden amorti etme sürecini yatıracağız.
NASIL AMORTİ EDERSİNİZ?
Yukarıda verdiğim
örnekten yola çıkarsak bir eve ayda 1750 lira kira ödüyorsanız bu
yılda 21 bin TL’lik maliyetiniz olduğu anlamına gelir. Ev sahibi
evi satmak için sizden 650 bin lira istediğine bunu 21 bin liraya
bölersek 30.9 sonucuna ulaşırız. Yani siz bu evi satın alırsanız
kira ile amorti etme süreci 31 yılı bulacaktır. Sizin eski kiracı
olmanız civardaki kiraların aslında ödediğinizden yüksek olması bu
süreci azaltacaktır. Yakına gelecek metro gibi yeni bir ulaşım
kolaylığı, kurulacak yeni bir üniversite, yapılacak yeni bir köprü,
yol gibi yatırımlar bölgeye olan talebi artırabilir. Bunlar daha
çok nüfus ve talep demek. Bu kiraların da artacağı anlamına
gelebilir. Eğer bu beklentiler gerçekleşirse aldığınız evin değeri
de artacaktır. Bu durumda hesapladığınız kira çarpanından daha kısa
sürede evinizi amorti etme ihtimaliniz var.
İSTANBUL’UN SÜPERİ SANCAKTEPE
İdeal beklenti
İstanbul gibi büyük şehirlerde bir evin kirasına göre 20 yılda geri
dönmesidir. Ama birçok koşula göre bu süre değişir. Peki şu anda
acaba evler ne kadar süre içerisinde amorti ediliyor. Bu konuyu da
işin uzmanı olan Hürriyet Emlak’a sordum. Ellerindeki derin veri
analizine bakıp 5 ili masaya yatırdılar. Sonuçlar enteresan.
İstanbul’da en çabuk geri dönüş sağlayan ilçeler Sancaktepe (14
yıl), Gaziosmanpaşa (14 yıl), Esenyurt (14 yıl). Ev yatırımım
dönsün diye neredeyse ömrünüzün yarısını bekleyerek geçireceğiniz
ilçe ise Beykoz. Alanya’da bir evi kiraya verip satın aldığınız
bedeli karşılamak için 23 yıl sabretmeniz gerekiyor. Kepez de ise
bu sadece 13 yıl sürüyor. Demek ki Kepez’de kiralar pahalı evler
ucuz...