Batı’nın önde gelen fanatizmden arınmış tüm tarihçileri bizdeki bazılarının aksine geçmişe baktıklarında görece daha adil bir Müslüman Coğrafyası görüyorlar. Karşılaştırmalı tarihçilik de bize bunu çok net bir şekilde gösteriyor.
Burada adalet derken kastımız bir düzenin, hızlı ve güvenilir bir adalet sisteminin varlığı.
Roma da Pers-Sasani İmparatorlukları da kendi dönemlerinde barışın ve adaletin tepe noktaları idi.
Pax Ottomana yani Osmanlı Barışı da böyle idi. Osmanlı güçlü olduğu dönemlerde çevresindeki güçlerin dikkate almak zorunda olduğu bir merkezdi. Burayı dikkate almadan iş yapmaya kalkmak uzun vadede pek mümkün değildi.
Soğuk Savaş döneminde bu işlevi ABD ve SSCB yüklendi. Bugün SSCB yok ama koşar adım gelen bir Çin var. Çin, ABD karşısında yapıcı bir güç olabilir mi?
Geleceğin en önemli meselelerinden birisi sanırım bu olacak.