Bakü'deyiz... Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan
seyahatinin ikinci gününde, Ziraat Bankası Azerbaycan Genel
Müdürlüğü binası resmi açılışında, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci
soruyor: "Biz niye aramızda kendi paramızı kullanmıyoruz?"
Bu soru, belki de önümüzdeki çeyrek asır boyunca sora geleceğimiz
sorudur. Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, finansal
işbirliklerinin artmasıyla kendi paramızın güç alanının
genişleyeceği görüşünde... Nitekim şimdiden dış ticaretimizin
%6'sı; TL ile gerçekleşiyor.
Peki, lira para sahası oluşturmak mümkün mü? Eğer bölgedeki
gücümüzü korumak istiyorsak ve ekonomik iddialarımızda samimiysek
pekala mümkün... 1930'ları hatırlatalım... O dönemde, sınır
kapılarının ticaret için açık ve son derece işlek olduğu
zamanlarda, örneğin Mısırlı, Suriyeli tüccar, kasasında Türk Lirası
tutuyordu.
Dolarizasyonun henüz dünyayı kasıp kavurmadığı dönemde ülkemiz,
sırf "güçlü bir paraya" sahip olması yüzünden, inanılmaz senyoraj
geliri sağlıyordu. Sonra içimize kapandık, ithal ikameci yılların
ardından Lira, tırmanan enflasyon ile artan sıfırlarıyla, itibarını
pula çevirdi.
1980 sonrası Özal'lı yıllar ve dışa açık büyüme, "vitrinleri
doldurup cepleri boşaltınca", kayıp yıllar 1990'ların yüksek
enflasyonu ve "bütün zamanların en değersiz Lirası"nı yaşadık.
Fakat bugün etrafımızdaki ülkelerle yeniden "ticaretimizi Lira ile
yapalım" seçeneğine gelmiş bulunuyoruz. Bu, inanılmaz bir güçtür.
FED'in Dolar'ı bir mübadele aracı olmaktan çıkarıp, "ihraç ürünü"
haline getirmesi ve küresel krizin ikinci dip eşliğinde "resesyon"
belası... Aynı anda pozitif anlamda ayrışmaya başlayan Türkiye'nin,
yakın coğrafyasında $ ve € haricinde yerel para ile ticaret
yapabilme becerisi...
Euro öncesi Avrupa paraları dâhil eski döviz kurları tablolarını
hatırlayanlar, "hard currency" tabirini bilirler. Benim gençliğim,
bu listedeki dövizlerin itibarına gıpta etmekle geçti. Bir gün
benim liramın da "sağlam para" olacağını ummak, o dönemde uzak bir
hayaldi. Ama bugün bu adım adım bir "gerçeğe" dönüşüyor.
Belki de yakın gelecekte, Optimum Para Sahası Teorisi gereği,
etrafımızdaki ülkelerin ulusal para birimlerinin değerini,
belirlenen kurlar üzerinden birbirine sabitleyip, bölge dışındaki
ülkeler karşısında serbest dalgalanmaya bırakabiliriz. Ziraat
Azerbaycan, bunu hızlandıracak adımlardan sadece biri aslında...
Neden olmasın!