Dünyada 1 milyon yerleşke var ve bunların 19 bini, turizm varış
noktası.
100 yıldan yaşlı 1000 kent, 1000 yıldan yaşlı 100 kadim kent var ve
rekabet ülkeler arasından çıkıp şehirler arasına doğru kayıyor.
Bu da akla "dünya, şehir devletler çağına geri mi dönüyor?"
sorusunu getiriyor. Merkezi hükümetler küresel çatışmalara
odaklanırken şehirler atağa geçiyor, iktidar giderek şehirden
yükseliyor. 1500 yıl önce Güney Avrupa'da doğanlar Roma
İmparatorluğu'nun ebediyete kadar süreceğine inanıyordu. Ne de olsa
1000 yıldır ayaktaydı.
Ama ekonomik ve askeri bir gerileme döneminin ardından çöktü, MS
476'da artık yoktu.
Şu an geçerli olan "ülkelerde yaşama" modelimizin kaçınılmaz ve
ebedi olduğunu düşünürken de yanılıyor olabiliriz.
"Yeni Yerelcilik: Şehirler Popülizm Çağında Nasıl Öne Çıkabilir"
kitabının iki yazarından biri olan Bruce Katz'a göre, büyük
şehirlerin "bağlantı merkezi" olma karakteri, modern ekonomi
açısından özellikle önemli...
İnovasyon işbirliği büyük şehirlerde hiper-bağlantılılık kavramını
güçlendiriyor.
Şehirler aynı zamanda demografi açısından da avantajlı: 2014'te
tarihte ilk kez insanların çoğu şehirlerde yaşıyordu.
Katz'a göre, dünya ulus devletler dünyasının ötesine doğru gidiyor;
"şehirlerin yeni tür güçlere sahip olduğu bir döneme giriyoruz.
Ekonomik ve finansal avantajlarını pozisyonlarını güçlendirmek ve
değişim sağlamak amacıyla kullanmak için muazzam şansları var."
Ulus devlet sanayileşme, merkezi "komuta ve kontrol" bürokrasileri
ve ulusal bağlılık ile geçen zaman zarfında evrilmedi. Modern
teknoloji ise zıddı yönde eğilim gösteriyor; "dağınık, merkezsiz ve
kontrol edilemez..." Dijitalleşmenin kentler üzerindeki etkisi
üzerine pek çok kitap yazan Jamie Bartlett, Suudi Arabistan'ın 500
milyar $'a kuracağı "Neom" kentinin ilk habercisi oldu adeta...
Yüzölçümü 26.400 km2'lik kent, Kıbrıs'ın 3 katı büyüklüğünde, Suudi
Arabistan'ın Ürdün ve Mısır sınırında, küresel ticaretin %10'unun
gerçekleştiği Kızıldeniz'in kıyısında...
Dünya nüfusunun %70'i Neom'a en fazla 8 saat içinde ulaşım
sağlayabilecek.
Daha da önemlisi, ileri teknolojilerle güneş enerjili, metal
yakalıların (robotların) insanlardan daha çok istihdam edildiği ve
küresel markaların yönetim merkezi olacak Neom'un anayasasını,
uluslararası şirketler yazacak.
Şehirlerin yükselişe geçtiği yeni dünyada Neom'u, tarihteki Kartaca
site devletinin modern dünyadaki bir izdüşümü sayabiliriz.