Adını "erken seçim" koysak da bana göre "acil seçim", sandığı ekonomi üzerinden etkilemek isteyen çevreleri "ters köşe" yaptı. Böylece tasarlanmış karmaşa ve "istikrarlı" istikrarsızlık eylemleri, 24 Haziran kararına toslamış oldu.
TASARLANMIŞ KARGAŞA:
Bu ifadeyi, piyasalardaki güven unsurunu yok etmek için kurgulanmış algı yönetimleri için kullandım. Eğer siz piyasalara güvensizlik mesajları verir ve yönetimde kargaşa olduğu izlenimi uyandırırsanız, piyasa bunu fiyatlar. Ya dövizi yükseltir veya borsayı indirir, çoğu kez aynı anda her ikisini yapar.
İSTİKRARSIZLIK:
Özellikle ABD Başkanı Donald Trump'un son aylarda uyguladığı yöntem bu... Amerika Birleşik Şirketleri gibi gördüğü ülkesinin piyasa değerini yükseltmek ve pazar payı kaybını yavaşlatmak için tweetler atarak güne başlıyor. Dolar ve borsalar üzerinden oluşan dalga ile en büyük etkiyi, Türkiye'nin de içinde bulunduğu gelişen piyasalarda gösteriyor.
ALGICILAR:
Daha önceki seçimlerde sıkça uygulanan algı yönetimi ile faiz artışı veya dövizi fırlatmak gibi sonuçlara götüren süreçler tanımlanmıştı.
Ülkeyi terör ile anılır hale getirmek, kamuyu yolsuzlukla eşleştirmek, turizmi güvensiz ülke kavramıyla yaftalamak ve diğerleri...
FELAKET TELLALLARI:
Dışarıda "kırılgan beşli" senaryoları üretip, Türkiye'yi en başa koyanların en büyük destekçisi, içerideki kanaat önderleri olageldi. Sürekli durgunluk, kriz, iflas, işyeri kapatma, işsizlik veya enflasyon rakamlarını abartma gibi söylemleri yazıp çizerek seçmeni etkileyebildiler.
AMA BU DEFA:
Acil seçim kararı, bu ve benzeri girişimlere "ters köşe" yaptırdı derken böylesi operasyonların ihtiyaç duyduğu "zaman" ellerinden alınmış oldu. Misal referandum sürecinde Almanya'nın başlattığı "hayır kampanyası", tasarlanıp devreye alınması dâhil 3-4 aya ihtiyaç duymuştu. Şimdi bu zamanı bulamadılar.
İTİBARSIZLAŞTIRMA:
Fakat bir başka tehlike daha var. O da seçimin meşruiyetine leke sürecek faaliyetler... Sandık seçmen yapıları, oy sayımı, sonuçların ilan süreci gibi alanlarda seçimi itibarsızlaştırma konusu, yönetilmesi gereken bir alan olarak karşımızda duruyor.
PİYASA:
Yaşanan gelişmelere "olumlu" tepki verdi ve güvenin perçinlendiğini, belirsizlik sürecini kısaltarak sürdürülebilir yüksek büyümeye "seçim freni" riskini hafifletti. Şimdi sıra bu dirayetin korunmasında...