Servet Yıldırım Milliyet Gazetesi

Kanuni hiç domates yemedi

Geçen hafta soğanı konuşmuştuk; bu hafta sıra domateste. Antalya halinde bile fiyatı 3 liraya çıkmış. Marketlerde ise 10 liraya kadar gidiyor. Domates bir soğan değil. Soğan binlerce yıldır bu coğrafyada...

30 Haziran 2018 | 255 okunma
Geçen hafta soğanı konuşmuştuk; bu hafta sıra domateste. Antalya halinde bile fiyatı 3 liraya çıkmış. Marketlerde ise 10 liraya kadar gidiyor. Domates bir soğan değil. Soğan binlerce yıldır bu coğrafyada yenilir ama domatesin topu topu 200 yıllık bir geçmişi var ülkemizde. Atalarımız ne domatesi bilirdi ne de salçayı. Mesela cihan padişahı Kanuni Sultan Süleyman domatesin tadını hiç bilemedi. Domatesteki A, B ve C vitaminlerinden, içindeki flavonoidlerden, potasyum ve demir minerallerinden ve en önemlisi birçok hastalığa iyi geldiğine inanılan likopenden faydalanamadı.

Domatesin hikâyesi ilginçtir. Meyve midir sebze mi? Sağlığa yararlı mıdır zararlı mı? Bunlar bile yıllarca tartışıldı. Domates de patates ve patlıcan gibi Amerika kıtasında yetişen, Avrupa’ya ise Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfinden sonra getirilen bitkilerden. Bırakın Kanuni’yi, 1550’lilere kadar Avrupalılar da domatesin tadını bilmediler. Domates 1500’lerde Avrupa’ya geldi ama acı yapraklı bu garip nesneyi bir şeye benzetemediler. Süs bitkisi muamelesi yaptılar.

İtalyanlar başlattı

Domatesi mutfağa ilk sokan İtalyanlar oldu. 1800’lü yıllarda İtalyan mutfağının vazgeçilmezi olmaya başladığında İngilizler domatesi hâlâ süs bitkisi olarak saksıda ya da vazoda tutmaya devam ettiler. Hatta birçok yerde zehirli olduğuna inanılarak uzak bile durmuşlar. Osmanlı domatesi 1800’lerin ilk yarısında tanımış. Sonra da mutfağın tacı yapmış. O tarihe kadar domates ve salça görmeyen ve kayısı, erik ve ayvayla tatlandırılan yemekler salçaya boğulmaya başladı. Türkiye zamanla dünyanın en büyük 5 üreticisinden biri oldu.

YAZININ DEVAMI

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Futbolcuları kim dolandırdı? 28 Kasım 2023 | 250 Okunma Daha güçlü Avrupa ve daha güçlü euro 14 Kasım 2023 | 88 Okunma Hava kirliliğine karşı ultra düşük emisyon 20 Aralık 2022 | 148 Okunma Davos acaba balon mu? 24 Mayıs 2022 | 208 Okunma Sürdürülebilir tarım ve teknoloji 17 Mayıs 2022 | 245 Okunma