1894 İstanbul depreminde İstanbul’daki birçok anıtsal yapı ağır hasar görmüştü.
İstanbul bir haftada ikinci kez sallandı. Silivri açıklarında, salı günü 4.6, perşembe günü de 5.8 şiddetinde iki deprem meydana geldi. İstanbul’da korku ve endişeye neden olan bu depremleri, beklenen “büyük İstanbul depreminin ayak sesleri” olarak yorumlayan uzmanlar oldu.
Endişeyle “Büyük İstanbul depremini” beklerken geçmişte meydana gelen “büyük İstanbul depremlerini” az çok bilmek gerekir.
İşte bugün, üzerinden tam 125 yıl geçen son büyük İstanbul depremini; tarihimizde “Hareket-i Arz”, “Zelzele-i Azime” ve “Zelzele-i Müthişe” diye anılan 1894 depremini anlatacağım.
OSMANLI’DA İSTANBUL DEPREMLERİ
Osmanlı’da ilk büyük İstanbul depremi 22 Ağustos 1509 Cuma gecesi meydana geldi. İstanbul’dan Edirne’ye kadar birçok şehirde hissedilen bu depreme “Kıyamet-i Suğra” (Küçük Kıyamet) adı verildi. 1509 depreminin artçıları 45 gün sürdü. İnsanlar evlerini terk ederek günlerce sokaklarda, bağ ve bahçelerde yaşadılar. Bu depremde 5000 civarında insan hayatını kaybetti. 10 bin kişi yaralandı. 109 cami ve 1070 ev tamamen yıkıldı. Fatih Külliyesi’ndeki bazı yapıların kubbeleri çöktü. Bayezid Cami Medresesi tamamen yıkıldı. Yedikule’nin ve Topkapı Sarayı’nın surları çöktü. Deniz yükselip İstanbul ve Galata surlarından aştı. Ayasofya’nın sıvaları döküldü, su bentleri yıkıldı. Topkapı Sarayı zarar gördüğü için Padişah II. Bayezid Edirne’ye gitti.