Antonio Gramsci (1891- 1937)…
İtalyan Marksist düşünür.
20’nci yüzyılın en değerli kuramcılarından biridir.
İtalya Komünist Parti kurucusu ve lideriydi.
Milletvekili olmasına rağmen faşist Mussolini yönetimi tarafından hapse atıldı. On yıl kaldığı hapiste otuzdan fazla defter ve toplam üç bin sayfa teoriler üreten yazılar kaleme aldı.
Ele aldığı konulardan biri de dinin toplumsal etkisiydi. Mesela:
Japonların, milli dinleri Şinto'yu devlet dini haline getirerek, modernleşmeyi gerçekleştirerek, Batı ülkeleri dışında kapitalist inşa sürecini tamamlayarak, nasıl ekonomik güç olduğu üzerine sayfalarca yazdı.
Ki Japonya ulus devlettir.
Ki Japonya laik devlettir.
Yani aslında –laiklik konusunda (zorunlu din derslerinin olmaması gibi) hayli keskinler. Konum salt bu değil… Şunu sormak zorundayız:
Sünnilik, bizde bin yıldır devlet dini…
Modernleşme, Tanzimat ile başlayan iki yüz yıllık süreç…