Gittim… Döndüm… Dediler ki; “AKP, Atatürkçü
oldu!” Öyle lafla Atatürkçü olunur mu? Olsa Kenan Evren’i
Atatürkçü sayardık!
Nasıl mı Atatürkçü olunur?
Gündemde Reza Zarrab var, bu konu
üzerinden anlatayım…
Osmanlı mali piyasası, 19’uncu yüzyılda Galata
sarraflarının/bankerlerinin kontrolüne girdi. Bunlar,
sadece ekonomide değil sosyal yaşamda da köklü değişimlere sebep
oldu. Fransız Jacques Alleon,
İtalyan Emmanuel (Manolaki)
Baltazzi adlı iki Galata bankeri 1847’de
Osmanlı tarihindeki ilk
bankayı kurdu: İstanbul Bankası
(Bank-ı Dersaadet).
Ardından…
İngiliz sermayesiyle 1856’da Osmanlı
Bankası kuruldu. Bankaya 1863’te
Fransız Rothschild Ailesi ortak oldu. Bu
banka aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin resmi
bankası ve hazinedarı idi.
Osmanlı’nın kağıt parasını bile bu banka basıyordu! Neyse…
Osmanlı, Galata sarrafları ve Osmanlı
Bankası’ndan aldığı borçları
ödeyemeyince bir kısım gelirlerini (beşi Avrupalı
tahvil sahibi temsilcisi, biri Osmanlı tahvil sahibi temsilcisi,
biri de iç borçlar temsilcisi statüsünde) yedi kişiden
oluşan Düyun-u Umumiye toplamaya
başladı. Bu idarenin kadrosu, Osmanlı Maliye Bakanlığı’ndan daha
çoktu! Neyse…
Kurtuluş Savaşı sadece askeri cephede verilmedi! Ülke mevduatının
1920 yılında yüzde 68’i yabancı bankalar
elindeydi.
Bankacılığı millileştirerek tam
bağımsızlığa ulaşacağını bilen Atatürk, 1937 yılında
yabancı bankaların payını yüzde
19’a kadar geriletti.
Bunu nasıl başardı?
Çünkü…
Para ve sermaye piyasala...