Kulturkampf…
Kavram Almanca, “kültür
mücadelesi”/”kültür savaşı” anlamına
geliyor.
Siyaset
literatüründe genellikle Almanca
kullanılıyor. Örneğin…
Fransızca, “le Kulturkampf”…
İspanyolca, “el Kulturkampf”…
İtalyanca, “il Kulturkamp”…
Peki, bu kavram nasıl
doğdu?
Avrupa'da esmeye
başlayan aydınlanma rüzgarı, dinin toplumdaki rolü
ve toplum-kilise arasındaki ilişkiyi tartışmaya
başladı.
Kral ile birlikte ülkenin sahibi
olan kilisenin kamusal
alanının dışına çıkması istendi. “Din ile
devlet işleri birbirinden
ayrılsın” deniyordu. Laiklik
gündemdeydi…
Katolik kilisesi direndi. Ve…
Yeni kurulmaya başlayan -Almanya-İtalya
gibi- modern ulus devletler ile
kilise arasında kültürel güç
savaşı başladı.
– Bir yanda, elinde büyük
sermaye bulunduran, (evlilik, aile, eğitim gibi alanlarda) günlük
yaşama nüfuz eden, devlet içinde kurumsallaşmış
dogmatik/katı dinsel
otorite vardı.
– Diğer yanda, insan
aklının ve iradesinin özgürlüğünü savunan modernist, laisist,
ulusalcı, liberal,
sosyalist aydınlanmacılar vardı.
Bu “kültür savaşı” en sert Almanya'da yaşandı.
Papa Pius
IX liderliğindeki Katolik
kilisesi, Bismarck önderliğindeki
Prusya'nın Almanya'yı birleştirerek
modernist-laik ulus
devlet kurmasına karşı çıktı.
Başaramadı.
Bismarck, -mali kısıtlama, medeni nikah, ruhban eğitiminin
denetimi vs.- konularda 22 kanun
çıkararak Katolik kilisesinin
gücünü doğradı. Vatikan'la ilişkiyi bile kesti! Cizvitleri
yasaklattı. 1.800 papazı hapsetti ya da sürgüne
gönderdi. Bunlar yüzünden suikaste bile uğradı.
Uzatmayayım.
Tarih: 17 Ocak 1873.