ASLINDA iyi oluyor, bilgi süzgecinden geçmemiş söylentiler
tartışmaya açılıyor, "bilgi"nin eleştirisinden geçiyor.
Bu söylentilerden biri, İsmet Paşa’nın Lozan’da “hezimet”e
uğramakla kalmayıp hilafeti de sattığıdır.
Bunun delili nedir?
Delili, İngiltere parlamentosunun, ancak Türkiye’de hilafet ilga
edildikten sonra Lozan Antlaşması’nı onaylamış olmasıymış.
Lozan’da 24 Temmuz 1923’te imzalanan antlaşma, Türkiye’de 14
Ağustos’ta Meclis’e sunuldu, 21 Ağustos’ta görüşmeye başlandı,
ciddi surette tartışıldı, 23 Ağustos’ta onaylandı.
Türkiye işi sürüncemede bırakmamıştı, çünkü onay üzerine İstanbul
ve Çanakkale’deki İngiliz ve Fransız işgali sona erecekti. Öyle de
oldu.
İNGİLTERE NİYE GECİKTİRDİ?
İddiaya göre İngiltere, Türkiye’nin hilafeti kaldırmasını
beklemişti.
İşte 3 Mart’ta hilafet kaldırılmış, İngiliz parlamentosunda Lozan
görüşmeleri 1 Nisan’da başlamış, 6 Ağustos’ta onaylanmıştı.
Delil diyorduk ya, delil bu!
Halbuki “zamanlama manidar” değildir. Çünkü, İngiltere Lozan
onayını, bizdeki hilafete bakarak ayarlamadı.
Sebep İngiltere’deki hükümet buhranlarıdır. İnip çıkan hükümetler
sonunda, artık İngiltere’nin “doğu sorunlarını” bırakıp açlık
sınırındaki ekonomiyle ve yeniden krize giren Avrupa sorunuyla
ilgilenmesini savunan İşçi Partili Başbakan Ramsay McDonald Şubat
1924’te iktidara geldi, nisanda Lozan’ı onay için parlamentoya sevk
etti.
Avam Kamarası’nın 6 Haziran 1924 günlü oturumunda hâlâ Sevr’i
savunan eski başbakan Lloyd George, Lozan’ı İngiliz diplomasinin
yenilgisi olarak eleştirdi... 6 Ağustos’ta Lozan’ın parlamentolarca
onaylanması kesinleşti.
Bu konuda benim “Bilinmeyen Lozan” adlı kitabımda ayrıntılı bilgili
vardır.
İLGİSİ YOK
Dün Sabah gazetesinde, saygın tarihçilerimizden Şükrü Hanioğlu
şunları yazdı: