TARİHÇİ Mehmet Genç'e bu sene Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi.
Değerli Hocamız Genç, her türlü ödül ve saygıya layık bir
tarihçidir.
Osmanlı İmparatorluğu’nu dört asır süreyle “mucizevi” bir şekilde
yükselten iktisadi ve siyasi sistemin, son iki asırdaki gerileme ve
çöküşün de sebebi olduğunu çok iyi anlatır.
Osmanlı’daki ekonomik ve siyasi sistemin başarı ve başarısızlık
sebeplerini anlamak için Mehmet Genç’in “Osmanlı İmparatorluğu’nda
Devlet ve Ekonomi” adlı eserini mutlaka okumak gerekir. (Ötüken
Yayınları)
OSMANLI’DA ÜÇ İLKE
Mehmet Genç, bizde iktisat tarihçiliğinin kurucu ismi olan merhum
Ömer Lütfi Barkan’ın talebesidir.
Merhum Barkan konular üzerine araştırmalar yapan bir öncüydü.
Mehmet Genç ise bir adım ötesine geçerek, ‘sistem’ anlatımına
ulaşmıştır.
Mehmet Genç’e göre Osmanlı’nın iktisadi sistemi üç esasa
dayanıyordu:
İaşecilik: Halkın ihtiyacı olan ürün ve malları piyasada hazır
bulundurmak, kıtlıklara meydan vermemek.
Gelenekçilik: ‘Kadim’ yani öteden beri devam eden kural ve
usullerin dışına çıkmamak, belirsizlik ve düzensizlikten
sakınmak.
Fiskalizm: Devletin vergi gelirlerini artırmaya, azalmasını
önlemeye çalışmak.Halk lehine olan bu sistem sayesinde Osmanlı
yükseldi, cihan devleti oldu. Fakat gerilemesi de bu faktörler
yüzündendir.
SANAYİ DEVRİMİ
Değerli Hocamız Dr. Genç’e göre, Osmanlı, halk kıtlık çekmesin diye
ürün ve mal ihracını yasaklamış veya frenlemişti.
Aynı amaçla ithalatı da teşvik etmişti.
Fakat Avrupa’da 16. yüzyılda başlayan “merkantilizm” siyaseti bunun
tersini yapıyor; ithalatı frenliyor, ihracatı teşvik ediyordu.