Haftada altı gün gönülsüz çalışıp akşam eve yorgun argın gelen
anne-baba ile derslerde ve sınavlarda savrulan çocuklar artık her
şeyi akşamları ailece buluştukları ekranların altına süpürüyor.
Anne dizisini asla kaçırmıyor, baba Türk Telekom Tivibu servisinde
futbol maçında kendinden geçiyor, çocuklar da YouTube ve Instagram
fenomenlerinden gelen bildirimlere saldırıyor.
Aslında anne babalar paçayı erken yaşta kaptırıyor. Çocuk daha mama
yerken YouTube ekranına kilitleniyor. Aileler marifetmiş gibi
"Bizim çocuk daha bir yaşında iPhone ekranını açıp kapamayı
öğrendi" diye boş boş övünüyor. Ağlanacak haline güldüğünün farkına
varamayan aileler bilse ki, o cihazları geliştiren anlı şanlı
teknoloji devlerinin sahipleri çocuklarının elektriği bile olmayan
okullarda eğitim almasını istiyor.
EN ÇOK İZLENME SAATİ
Hava kirliliği, trafik ve çevre gürültüsünde yarışan bir şehirde
eve ulaşmayı başaran anne babaları, evde kusursuz bir düzen
beklemiyor. Henüz telefon sahibi olmasına izin verilmeyen çocuklar,
anne babasının eve gelmesini beklediği için telefon veya tabletler
çocuğun egemenliğine geçiyor. İşte televizyondaki izlenme saati
gibi fenomenler de yeni videolarını akşam yüklüyor ve bildirimler
tablet ve bilgisayar ekranlarına düşmeye başlayınca o çocuğu
durdurabilene aşk olsun. Hazır televizyonda annemizin en çok
sevdiği dizisi başlamış, babamızın tuttuğu takımın da ölüm kalım
maçı varmış. Bu kadar mazeret keçileri padişah yapmaya yeter!
Sıradanlığın tutsak saatleri başlasın. En son bir kitaba ne zaman
teslim oldunuz ki, çocuğunuzdan bekliyorsunuz? Fenomenlerin her gün
dikkat çekecek konuları bulmak için yaptığı prodüksiyon maliyetini
belgesel tutkunu Türk halkının gözünü ayırmadığı İZ TV bile bir
ayda harcayamaz.
TELEFONSUZ GÜNÜNÜZÜ HATIRLAYIN
Bu sözleri ihtiyarlamaya başlayan teknoloji yazarının hezeyanları
diye okuyabilirsiniz. Ancak kendinize şu soruları sormadan karar
vermeyin. En son telefonsuz geçirdiğiniz bir günü hatırlayın.
Sadece sevdiklerinizle birlikte geçirdiğiniz zamanı düşünün. Bu
zamanın ne kadarında birlikte olduğunuzu, ne kadarında başkalarıyla
paylaşacağınız Instagram kareleri için uğraştığınızı düşünün.
Yani baş başa zaman geçirmek için çıktığınız tatilde fotoğraf,
video veya hikayeler için zaman harcadığınızı düşünün. Peki sadece
belleğinize kaydettiğiniz şeyler nerede? Rüya görmeyeli, hayal
kurmayalı, âşık olmayalı uzun zaman oldu mu? O işin gerçeğini hiç
sormayın. Sanal gerçeklik konusunu açarsak susmakta
zorlanacağız.
***
Alıp başını gitme hakkı istiyorum
Sizin de aklınıza paylaştığınız tüm fotoğraf ve videoları indirmek
gelmiyor mu? Her sosyal paylaşım ağı uygulamalarının standart
olarak bu hakkı vermesi şart. Yani hesabı kapatıp alıp başını
gitmek isteyene çıkış şansı sunması şart. Üstelik bu konuda işi
yokuşa sürecek uygulamalardan uzak durulması için regülasyon
kararları alınmalı. Nasıl istediğimde, operatörden alıp başımı
gidiyorsam, Facebook ve Instagram gibi paylaşım ağlarından içeriği
indirip depolama şansı sunulmalı.
***
Facebook skandalı ailenizi nasıl etkiler?
Belki gazete sayfalarında, televizyonda dünya haberlerinde,
Whatsapp mesajlarında, Facebook ya da Twitter paylaşımlarında
gözünüze çarpmıştır. Facebook'ta milyonlarca kullanıcının mahrem
kalması gereken verilerinin şirketlere, siyasi partilere
pazarlandığı ortaya çıktı. 55 milyon kullanıcı verileriyle başlayan
skandalın, önce 87 milyona, sonra iki milyar kullanıcıya erişmiş
olabileceği gündeme geldi. Skandala sebep olan İngiliz Cambridge
Analytica şirketinin verileri ele geçirmek için kullandığı anketi
Türkiye'den sadece 223 kişinin indirdiğini yazmıştık. Öğrendik ki,
Türkiye'den yaklaşık 45 milyon hesabın bilgileri sorumsuz
insanların eline geçmiş.
Şirketin kurucusu Mark Zuckerberg'in hâlâ Harvard mezunu ergen
misali Kongre'de Senatörlere karşı savunması yatırımcılarını daha
üzmüş olmalı. Bir gün sonra ifade verdiği ABD Temsilciler
Meclisi'nde kısmen daha ciddi, daha bilgili ve sorumlu görüntü
çizmeye çalıştı. Değeri 100 milyar dolara ulaşmış şirketin ergen
çocuğun oyuncağı olduğunu gören yatırımcıların acı acı gülümsediği
kesin.
AİLENİN KRİZ TOPLANTISI
Peki Türkiye'de sorumlu anne babalar bu haberler karşısında bir
tedbir almalı mı? Ailenizdeki her bireyin inancı, siyasi eğilimleri
ile alışkanlıklarının manipülasyon amacıyla kullanılabileceğini
unutmayın. Çocuklarınıza ekranda gördüklerini sorgulamadan önce
mutlaka nasıl doğrulatacağını birlikte öğrenin. Aklına, vicdanına
dokunmadan online ortamda hukukun geçerli olduğunu mutlaka
hatırlatın. Eğer önlem almazsanız yarın çok geç olabilir!
Aileler uzun süre beklemeden karar vermeli. Ailenizin kriz
toplantısını yapın ve sosyal medya paylaşım kültürü konusunda
kararınızı verin. Hesabınızı kapatma kararı veriyorsanız, aralık
bırakmayın. Kararlı davranmanız çocuklarınızı da etkileyecek.
Ailenizdeki her bireyin arkadaşlarının iletişim kanalı, mesaj,
fotoğraf ve video arşivleri konusunda hareket planı belirleyin.
Konum bilgisi, telefon numarası, fotoğraf ve video paylaşımı
konusunda en başta anne babaların uygulayacağı kuralları
belirleyin. 13 yaşından küçüklerin kullanmaması gerektiği her
platformda belirtilirken, çoğunluğun hatasına siz de
sığınmayın.
***