Bir Romalı için hamama gidip sosyalleşmek nasıl sıradan bir
davranışsa internet vatandaşı için de her gün ekranlardan
sosyalleşmek hayatın vazgeçilmezi. Antik tiyatroya büstünü koymak
nasıl statü sembolüyse sosyal ağlarda beğeni toplamak da yeni statü
sembolü. Yani dijital dünya antik Roma'ya benziyor. Zeytin, su ve
bereketli topraklar yüzünden Anadolu, Roma İmparatorluğu için
cazibeli bir coğrafyaydı. Bugün de internet ve teknoloji devleri
için Türkiye eşsiz sosyalleşmenin olduğu bir ülke. Instagram,
Facebook, YouTube, Twitter gibi sosyal, fotoğraf ve video paylaşım
platformları hayatımızın merkezinde. Peki insanların davranışı
değişmedi mi? Gelin Roma dönemi insanıyla bugünkü yaşam tarzı
internet olan insan arasındaki benzerlik ve ayrışmalara
bakalım.
EĞİTİM EĞLENCE ARINMA
Romalı vatandaş için hamama veya bir tiyatroya gitmek nasıl rutin
bir davranışsa interneti yaşam tarzı haline gelen insan için de
öyle. Bugün sosyal paylaşım ağları eğitim, eğlence, dedikodu için
veya günlük sorunlardan kaçmak için kullanılan bir arınma yeri.
Antik Roma döneminin tiyatrolarında vahşi hayvanlarla gladyatörleri
izlemek nasıl rutin bir eğlence ise bilgisayar oyunlarında hayali
kahramanlara karşı savaşmak da eğlence duygusu veriyor.
GLADYATÖR FENOMEN
Antik Roma tiyatrosunda gladyatörün büstünün konulması önemli bir
statü sembolüydü. Bugün Instagram, Facebook veya Twitter'da alınan
beğeni ve yorum sayısı da böylesi bir statü sembolüne dönüştü. Dün
Roma döneminde gladyötörlere hayranlık duyulurdu. Bugün ise
ilkokuldan liseye pek çok öğrencinin en büyük hedefi sosyal ağ
fenomeni olmak. Döneminde hamamlar eğitimin dedikodunun merkeziydi.
Bugün sosyal ağlar da benzer şekilde eğitim için de dedikodu için
de eşsiz bir yer oldu. Sosyal paylaşım ihtiyacı bugün dijital
ekranlara taşınırken, Roma döneminde hamam ve tuvaletler
sosyalleşme ortamıydı. Sosyalleşilen hamamlar Roma'da mimarların ve
taş işçiliğinin bugün sosyalleşilen ekranlar ise yazılım mimarları
ile kod yazanları öne çıkarıyor.
SOSYALLEŞME ALANLARI
Roma kültüründe therma, Türk kültüründe ise hamam olarak anılan
merkezler sadece bir yıkanma yeri değildi. Ötesinde sağlık, sosyal
ve kültürel etkinliklerin merkeziydi. Roma hamamlarının
sosyalleşmeye ve etkileşime açık dünyası, dönemin sosyal, ekonomik,
politik ve kültürel koşullarını ortaya koyan ipuçlarını da
bünyesinde saklıyor. Dönemin eşsiz mimari eğilimleri,
ısıtma-soğutma alanında gelişen teknoloji ve hamam komplekslerinin
içerisindeki konferans salonları ile birçok sosyal öge, hamamların
kültür merkezleri olarak ele alınmasını sağlıyordu. Bu arada
hamamların geniş iç mekanlarda sütunlarla bezenen Yunan mimari
düzenleri yenilikçi Roma kemer ve tonozlarıyla bütünleşerek
inanılmaz tarihi miras oluşturuyor.
FARKLILIKLAR DA VAR
Bocchi'nin düzenlediği hamam ve tiyatro kültürünü keşfetmek için
çıktığımız gezi bugünün sosyal paylaşım ağlarının, yazılım
mimarisinin gelişimindeki etkisini fark ettirdi. Roma döneminde
zeytin aydınlatma için ne kadar değerliyse, bugün pil ömrü yani
enerji de o kadar değerli. Roma döneminde su ne kadar değerliyse,
bugün veri dijital iş yapanlar için o kadar değerli. Yine
standartlar geleceğin şehirlerini, akıllı yollarını, akıllı
evlerini inşa etmek için çok değerli. Yunan ve Roma uygarlıklarına
ait antik tiyatro ve hamamların olduğu İyonya bölgesini gezerken,
deneyimli profesyonel rehber, yemek tarihçisi Murat Yankı'nın
verdiği örnekler bugünkü olaylara farklı çağrışımlarla bakmamızı
sağlıyor. İyonya bölgesini hamamları, antik kentleri, mimarisi,
ekonomisi, tasarım, sanat anlayışı ve gastronomisini keşfederken
bugünün dijital hayat alışkanlıklarına daha dikkatli bakma şansı
yakaladık.
STANDART İMPARATORLUĞU
Bu arada Roma dönemine ait şehirleşme, yol, tiyatro ve hamam
mimarisindeki standartlarının bugün baktığımızda çok az ülkede
olduğunu görüyoruz. Dün dev bir imparatorluğu standartlar olmadan
yönetmek ne kadar zorsa, bugün standartlar olmadan dijitalleşme
projelerini tamamlamak olanaksız. Hamamları ve yolları standart
ölçüler belirlemeden inşa etmek olanaksızdı. Bugün için küresel bir
internet girişimi olmanın yolu da güvenlik, dayanıklılık konusunda
standartları oturtmaktan geçiyor.
SOSYAL AĞLAR GELİYOR
Eğer Yunan, Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemindeki değişimleri
anlayabilirsek gelecekteki sosyal değişimlere ışık tutabiliriz.
Video, fotoğraf ve yazılarla oluşturulan yeni sosyal ağlarda
hikayeleştirme yetenekleri öne çıkıyor. Yani dönem tiyatroları
bugünün sanal ortamında milyonlarca insanın buluştuğu agoralar
yaratıyor. Yeni dijital agoralar milyarlarca insanın buluştuğu
Facebook, Instagram, YouTube ve Twitter gibi paylaşım ağları oldu.
Peki o dönem hamamlarda konuşulan ve paylaşılanlar bugün paylaşım
ağlarından farklı mı? Asla farklı değil. Peki Roma tiyatrolarındaki
vahşi hayvan gösterilerinin bugünün savaş oyunlarından, film ve
dizilerden farkı var mı? Bence psikolojik olarak savaşa insan
yetiştirme konusunda çok farklı değil.
TÜRK HAMAMINI YAŞATACAK ÇÖZÜMLER ŞART
Sektördeki 45 yıllık deneyimi ile seramik alanının liderlerinden
Bocchi'nin kurucu ortağı Şadi Burat, Her Dem Banyo projesiyle
amaçlarının Türk ve İtalyan kültürlerinin önemli bir kesişim
noktası olan kültürel miras hamamlara hakettiği ilgiyi göstermek
olduğunu belirterek şöyle konuştu: "Bu projeyle Roma ve Türk Hamam
geleneklerinin yaşatılarak tarih sayfalarından silinmesini önlemek,
kültürel mirasımıza sahip çıkmak ve en önemlisi ülke turizmine
yaptığı katkıyı arttırmak öncelikli amacımızdır."
BANYO VE TUVALETLERDE EKRANLA SOSYALLEŞME
Ortak kullanım için Türk Telekom tarafından şehirlere kurulan
ankesörlü telefonlar mobil cihazlardan dolayı artık yoğun
kullanılmıyor. Türk Telekom ankesörlü telefon tasarımlarını farklı
tasarımlarla değiştirse de insanlar kişisel cihazlarını kullanmaya
daha çok hevesli. Günümüzde evlerde kişiselleşen banyo ve tuvalet
keyfi telefon, tablet ve dizüstü bilgisayarla giren insanların da
sayısının artmasını sağladı. Belki de bu yüzden şarj için priz,
teknolojik cihazları düşmeden kullanılmasını sağlayacak
aksesuarların sayısı giderek artıyor. Yani banyo ve tuvaletlerde
kalma süresi uzuyor.