?Bitcoin ile popüler hale gelen kripto paranın altında güçlü bir
"blok zinciri" (blockchain) altyapısı var. Blok zincirini sadece
kurnazlık için değil, iyilik için de kullanmak mümkün. Bunun bir
örneği de sosyal inovasyon platformu İmece'nin düzenlediği çalışma.
Bu çalışmanın sonuçları blok zinciri fikrine dikkat çekilmesini
sağladı. Devlet, kurum ve bireylerin güven ilişkisinin zayıfladığı
dijital ortamda blok zincirinin, finanstan enerji sektörüne,
seçimlerden online hukuk platformlarına her yerde kullanılabileceği
fikri ortaya atıldı.
ATÖLYE ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Alternatif Finans
Laboratuvarı (UNDP Alternative Finance Lab) işbirliği ile "İyilik
için Blok Zinciri (Blockchain for Good)" başlıklı bir etkinlik
düzenleyen imece, ekosistemindeki paydaşlarına blok zinciri
(blockchain) teknolojisinin dijital finans dışında toplumsal ve
çevresel fayda alanlarındaki kullanım potansiyelini enine boyuna
tartıştı.
Dünya Ekonomik Forumu verilerine göre blok zinciri teknolojisine
son üç yılda 1.4 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Üstelik
projelerin birçoğu henüz deneysel boyutta. Etkinliğe start-up
dünyasından ve uluslararası kurumlardan katılan uzmanlar, blok
zinciri teknolojisinin toplumsal meselelerin çözümü için kullanım
yöntemlerini ele aldı. Etkinliğin bir önemi de blok zinciri
tartışmasının finans, teknoloji ya da girişimcilik ekosisteminden
çıkarıp, sosyologlar, tasarımcılar, sivil toplum kurumu çalışanları
ve akademisyenler gibi farklı disiplinlere yayılmasını sağlamak
oldu.
DÖNÜŞÜME HAZIRLANIN
Birçok uzman blok zincirinin şu anki dönemini internetin ilk
dönemlerine benzetiyor ve çok yeni popülerlik kazanmasına rağmen
mevcut sistemleri kökünden dönüştürdüğü konusunda hemfikir. Benim
"gerçek her anın dijital dünyada onaylanmış sertifikası" diye
tanımladığım "blok zinciri" her kurumun ve her bireyin dijital
hafızası anlamına gelecek.
İnsanlığın yakın tarihinde teknolojinin sistemi dönüştürdüğüne pek
çok kez tanık olduk. Ancak, blok zincirinin bu dönüşümde geçmiş
dönemlerden çok daha güçlü ve etkili olması bekleniyor. Çünkü
bugüne kadar sadece finans kuruluşları ve devlet kurumları gibi
aracı yapıların kontrolünde olan bir ilişki, artık sisteme dahil
olmak isteyen herkese açık hale geliyor.
Bu nedenle bu teknolojinin uygulama alanlarının ve yöntemlerinin
farklı paydaşlarla birlikte konunun ulusal ve uluslararası düzeyde
tartışılması ve stratejiler geliştirilmesi önemli. 21. yüzyılda
dünya meseleleri yepyeni bakış açıları, ortak çaba ve herkesin
elini taşın altına koymasını gerektiriyor. İş dünyasının da kâr ile
insanlığın ve gezegenin iyiliğini dengeli bir şekilde gözeten bir
yapısı olmalı. Sadece devletlerin üzerine yıkılamayacak kadar büyük
bir sorumluluk. Blok zinciri işte tam bu noktada resme dahil
oluyor.
Güven uçurumu derinleşiyor
Global olarak 30 binden fazla insanın katılımı ile gerçekleştirilen
Edelman'ın Güven Barometresi sonuçlarına göre devletler, insanlar
ve iş dünyası arasındaki güven uçurumu giderek derinleşiyor.
Blok zinciri teknolojisi bu krizin çözümüne yönelik yeni bir model
sunuyor. Blok zinciri teknolojisinde uzlaşı esas olduğundan,
iktidar tek bir kişi ya da kurumun kararı ile atanmıyor. Ayrıca
blok zinciri teknolojisinin tasarımı gereği güvenlik açığına
sebebiyet verebilecek bir kapısı yok, o yüzden yüksek seviyede
güvenli.
Herkesin ulaşabileceği bankacılık hizmeti
"Herkesin ulaşabileceği, demokratik ve insancıl bankacılık nasıl
yapılır" sorusundan yola çıkan Colendi start-up'ının Kurucu Ortağı
Furkan Kamacı ise, blok zinciri teknolojisi sayesinde
geliştirdikleri kredi derecelendirme sisteminde bankaların finansal
verileriyle birlikte kişilerin alışveriş alışkanlıkları, sosyal
medya kullanımları gibi verilerden yararlanarak kişiye özel kredi
puanlaması yaptıklarını belirtiyor.
Dünyada yaklaşık 2.9 milyar insanın banka hesabına sahip olmadığını
paylaşan Kamacı, Colendi ile yaratılan ve bütün ülkelerde geçerli
olan dijital kimlik sayesinde bu kişilerin de ekonomiye
katılmalarının ve mikro kredilerden yararlanmalarının mümkün
olabileceğini söylüyor.
?Mülteciye şeffaf çözüm
Dezavantajlı bölgelerde yaşayan ve yetersiz hizmet alan insanların
sosyal ve finansal katılımını blok zinciri sayesinde geliştirdiği
yenilikçi çözümlerle sağlayan AID:Tech firmasının Kurucu Ortağı
Niall Dennehy, bu teknolojinin küresel kalkınmanın önündeki
engellerin çözümünde kullanılabileceğini belirtiyor. Blok zinciri
tamamen şeffaf bir şekilde kullanarak Suriyeli mültecilere yardım
eden ilk şirket olduklarını paylaşan Dennehy, sistemle Lübnan'daki
100 mülteci aileye yerel marketlerden alışveriş için dijital
kartlar dağıttıklarını, ailelere 10 bin dolarlık yardım
ulaştırdıklarını söylüyor. Dennehy, "Blok zinciri ile eşya ve
paranın hareketi izleniyor, böylece yardımın nereye gittiğini
şeffaf olarak görebiliyoruz" diyor.
Enerji ve seçimde kullanılabilir
Blok zinciri teknolojisinin finansal kullanımın yanı sıra tedarik
zinciri yönetimi, enerji sektörü, elektronik oylama gibi farklı
alanlarda da kullanılabileceğini belirten UNDP Alternative Finance
Lab Uzmanı Marina Petrovic, blok zinciri ile uluslararası
yardımların daha şeffaf, güvenilir ve etkin hale getirilebileceğini
vurguluyor. UNDP Alternative Finance Lab'in blok zinciri
teknolojisini kullanarak farklı bölgelerde gerçekleştirdiği
projeleri anlatan Petrovic, göçmen işçilerin ailelerine postayla
para gönderme işleminin blok zinciri tabanlı ödeme sistemleriyle
daha ucuz, daha hızlı ve daha güvenli hale getirilebileceğini
açıklıyor. Blok zinciri teknolojisinin çok hızlı bir şekilde
geliştiğine değinen Petrovic, "Blok zinciri teknolojisiyle sosyal
meselelere inovatif ve ilgi çekici çözümler getirilebiliyor. Bu
anlamda, imece ve UNDP Alternative Finance Lab işbirliğini çok
önemsiyoruz" diyor.