Sevgili okurlarım,
Meclis’te reddedilmesinden bu yana 16 yıl geçmesine rağmen 1 Mart Tezkeresi üzerindeki tartışmalar devam ediyor. Bu konuda bazı önde gelen siyasetçi ve üst düzey askerler hâlâ “Tezkerenin kabulü Türkiye’nin PKK ile mücadelesinde yararlı olurdu” demekte ısrar ediyorlar. Oysa, 2013’den bu yana SÖZCÜ’de yayınlanan üç röportajımızda, Şükrü Elekdağ, ABD ile birlikte Irak savaşına katılmış olsak, bu iddiaların tamamen aksine, Kuzey Irak’ta konuşlanacak Türk birliklerine PKK’ya karşı operasyon izni verilmeyeceğini tezkereye ek temel belge olan “Mutabakat Muhtırası”na dayanarak ortaya koymuştu. Üstelik Elekdağ’ın açıklamalarına ilgili makamlardan hiçbir yalanlama gelmemişti.
Tarihi 1 Mart Tezkeresi’nin reddedilişinin yıldönümünde, tüm öngörüleri doğru çıkan bilge diplomat, Emekli Büyükelçi Sayın Şükrü Elekdağ ile söyleşimize, “Mutabakat Muhtırası’nın ne olduğunu ve Türk askerine hangi yetkileri verdiğini” sorarak başlayalım:
★★★
ŞÜKRÜ ELEKDAĞ (ŞE): “Mutabakat Muhtırası” (MM), Türkiye’nin ABD ile birlikte Irak savaşına katılması halinde, iki tarafın kuvvetlerinin görev ve yetkilerini ve aralarındaki koordinasyon kurallarını açıklayan kapsamlı bir anlaşmadır. Kuzey Irak’ta konuşlanacak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) görev ve yetkileri de bu belgede yer almaktadır. 1 Mart Tezkeresi’nin eki olan ve kapalı oturuma katılan milletvekillerine dağıtılmayan bu gizli belge şu başlığı taşımaktadır: “Türkiye Cumhuriyeti ile ABD Arasında Irak’a Karşı Geçici Olarak Konuşlandırılacak Kuvvetlerin Durumunu Saptamak ve Temel Politika, Prensipler ve Sürecin Oluşturulması Hakkında Anlaşma.” Bu belgenin müzakeresini Hükümetin verdiği yetkiyle yürüten merhum Büyükelçi Deniz Bölükbaşı bilahare milletvekili olduktan sonra, 2008 yılında, “1 Mart Vakası-Irak Tezkeresi ve Sonrası” başlıklı iddialı bir kitap yayınladı. Kitabında, metnini yayınlamamakla birlikte, MM’nın analizini de yapıyor ve belgenin Türkiye açısından önemli olan şu iki amacı karşıladığını belirtiyordu: 1) Irak toprakları içinde ve Türk sınırı boyunca uzanan, azami derinliği 40 kilometreye ulaşan ve PKK’nın Türkiye’ye terör eylemleri için kullandığı kampları ve silah ve cephane depolarını kapsayan bir alan Türk askerinin kontrolü altına girecek. 2) “Türk birlikleri PKK unsurlarına karşı imha harekâtına girme yetkisine sahip olacak…” Bölükbaşı’nın kitabının 45. sayfasında da aynen şu ifadeler yer almaktadır: “Ateş açılmasa bile Türk birlikleri resen PKK unsurlarına karşı imha harekatına girecekti…” .
UĞUR DÜNDAR (UD): Peki, “Mutabakat Muhtırası”nda gerçekten Türkiye’nin bu kritik öncelikleri yer alıyor mu?