DEVLETİN mali faaliyetlerinin bir özeti olan bütçe; hem iktisat politikası tercihlerini gösterir, hem de bunun sonuçlarını.
Önceki gün açıklanan bütçe sonuçlarına göre; geçen yıl ilk 6 ayda 1.1 milyar fazla veren bütçe, bu yıl 25.2 milyar TL açık vermiş.
Bu hızlı açık büyümesine ilk yapılan açıklama; özellikle istihdam konusunda verilen teşvikler, ertelemeler ve vergi indirimleri. Ekonomiyi canlandırma ve istihdam teşviklerinin bütçeye maliyetinin kabaca 11.9 milyar TL olduğunu ifade eden Maliye Bakanı Naci Ağbal, bunun “kontrollü ve geçici” olduğunu savunuyor.
Peki bütçe sayıları ne diyor?
6 ayda 25 milyar TL’lik bütçe açığının özeti şöyle harcamalar 50.6 milyar TL artarken, gelirler 24.2 milyar artmış. Yeniden hatırlayalım; önlemlerin bütçeye etkisi 11.9 milyar TL.
Bütçeye harcamalar ve gelirler kalemlerine ayrı ayrı bakıldığında “önlem aldık bu yüzden bütçe açıldı” söylemi tam doğrulanmıyor. Altı aylık faiz dışı harcama artışı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20. İstihdam ve diğer teşvikleri için verilen kabaca 12 milyar TL düşülse de, yine yüzde 15 artmış durumda. Enflasyonu düşerek baksanız yine yüzde 4-5 reel bir artış var. Kalem kalem bakıldığında referandum için yapılan harcamalar, hane halkına yapılan transferler, çeşitli ödemeler görülebiliyor.
ASIL HİKÂYE GELİRLERDE
Asıl bütçe hikâyesi gelirler tarafında. Altı aylık bütçe gelir artışı, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8.8 artmış, vergi gelirleri ise yüzde 13.6 artmış. Yurtiçi satışların göstergesi olan KDV ve ÖTV toplam tahsilatı ise yüzde 9.8 artmış.
İlk 6 aylık dönemde ortalama yıllık enflasyonun yüzde 11’e yakın olduğunu hesaba katarsanız; haziran ayında son 12 aylık bütçe gelirinin reel artışı sıfır. Oysa geçen yıl aynı dönemdeki son 12 aylık bütçe geliri reel artışı yüzde 7’ye yakındı.
Bütçe gelirleri içinde en büyük kalem vergi gelirleri. Haziran ayındaki son 12 aylık reel vergi geliri artışı yüzde 2.4 hesaplanıyor. Oysa bu, 2016’da aynı dönemde yüzde 5.3’lük reel artış oranında idi.