Osmanlı’da ilk Meclis 1876 yılında kuruldu…
Tahta 2. Abdülhamit geçtikten sonra, 23 Aralık
1876 tarihli Kanuni Esasi (Anayasa) uyarınca kurulan Osmanlı
Meclis-i Mebusan’ı ülke genelinde yapılan seçimler sonucunda 69’u
Müslüman, 46’sı gayrimüslim olmak üzere toplam 115 milletvekili ile
19 Mart 1877’de Dolmabahçe Sarayı’nda padişah tarafından
açıldı…
Aslında her şey Hürriyet kahramanı Mithat Paşa’nın
gayretleriyle olmuştu. Birinci Meşrutiyeti padişaha kabul ettiren
Mithat Paşa, Meclis’in açılmasında da başa rol oynamıştı…
Tarihte ilk kez Osmanlı padişahının yetkilerini sınırlayan, yasa
çıkaran Meclis’in kurulması bile başlı başına bir devrimdi…
“Kuvvetler Ayrılığı” ilkesini öne çıkaran yani
Meclis ve hükümetin kendi yetki ve görev alanlarında çalışmasını
belirten çok yaşamsal bir anayasanın eseriydi… Ancak çok önemli bir
kusuru vardı:
-Padişahın dilediği zaman Meclis’i dağıtması sıkı sıkıya
kayıt altına alınmıştı!..
Meclis’in çalışmaya
başlamasından kısa bir süre sonra, 23 Nisan 1877’de Rusya, Osmanlı
Devleti’ne savaş açtı. Savaş sırasında millet temsilcilerinin
hükümeti eleştiren sert çıkışları karşısında istediği fırsatı ele
geçiren 2. Abdülhamit, Heyet-i Mebusan’ı 28 Haziran 1877’de
dağıttı!.. Zaten hiçbir şekilde içine sinmemiş, yetkilerini
paylaşmaktan haz etmemiş olan padişah, Mithat Paşa’dan da nefret
ediyor, “Cumhuriyet fikrine” esir olduğunu
düşünüyordu. Zaten Meclis’in dağıtılmasından sonra Sadrazam
Mithat Paşa tutuklanacak, Yıldız Sarayı’nda düzmece bir mahkemede
yargılanacak, Taif’e sürgüne gönderilecek ve orada padişah
iradesiyle boğdurulacaktı!..
-Tarihimizin İlk Meclis’i 3 ay 9 gün
sürebilmişti!..
Manastır ve Selanik’te uç veren, kısa zamanda “Hürriyet” slogan...