ANKARA Belediyesi'nce alınan bir kararla (Aralık 2015), Nobel Ödülü'nü alan Sayın Aziz Sancar'ın adı, Ankara'da Çankaya Köşkü'ne bitişik Abdullah Cevdet adını taşıyan bir caddeye verilmiştir.
Aziz Sancar’ın bunun ne anlama geldiğini işleri dolayısıyla bildiğini zannetmiyorum; yoksa anında tepki göstererek bu adlandırmayı reddetmesi büyük bir olasılıktı.
Dr. Abdullah Cevdet kimdir?
İttihat Terakki’nin kurucularındandır. Türkiye’nin ilk kadın ve
işçi hakları savunucularındandır.
Tıp, felsefe, sosyoloji, siyaset alanlarında yetmişten fazla eserin
yazarı veya çevirmenidir.
Osmanlı yönetimi tarafından demokrasi talepleri nedeniyle birçok
defa tutuklanmış, sürgüne gönderilmiştir.
Osmanlı gazetesini ve çok sayıda dergi çıkarmıştır; dergilerde
yazılar yazmıştır.
Çok sayıda Batı klasiğini Türkçeye çevirmiştir.
Seçkin insanların yetişmesine yönelik bir eğitimi ve biyolojik
materyalizmi savunan Abdullah Cevdet, daha Cumhuriyet kurulmadan
yıllar önce Latin harflerine geçilmesi gerektiğini savunmuştur.
1928 yılında Cumhurbaşkanı Atatürk’ün isteğiyle Fransız filozof
Jean Meslier’nin kaleme aldığı din eleştirisi kitabını çevirmiş;
eser, “Akl-ı Selim” adıyla Devlet Matbaası’nda, Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınları arasında yayımlanmıştır.
Özellikle çeviri kitapları nedeniyle dinsizlikle suçlandı ve cenaze
namazı kılınmaması için büyük baskılar yapılmıştır.
Dr. Abdullah Cevdet’in kökenini (Arapkirli), dünya görüşünü,
eylemlerini onaylarsınız ya da onaylamazsınız. Ancak birçok yönlü
olan, eylem insanı, hekim, demokrasi ve özgürlük savaşçısı, birçok
niteliği olan (en basitinden bu bilgileri Vikipedi, Özgür
Ansiklopedi’den okuyabilirsiniz) böyle bir insanın adını taşıyan
bir caddenin adını fırsat bu fırsat diyerek değiştirerek Nobel
almış bir insanımızın adını koymanın, kesinlikle etik olmadığı
söylenebilir. Belediyemizin açtığı çok güzel ve büyük caddelere
saçma sapan, bir kısmımızın saygı bile duymadığı insanların adı
konacağına, bir siyasi dalaşa meydan verilmemesi için Sayın Aziz
Sancar’ın adının konmasını, konmuş ise de aydın geçinenlerin
tepkisini beklerdik.
Prof. Dr. Ali DEMİRSOY Hacettepe Üniversitesi
E. Öğretim Üyesi